9 feiten over antilichamen
Je leest het overal: antilichamen die na een infectie blijven of juist verdwijnen, antilichamen die ontstaan na een vaccin, antilichamen die als medicijn worden gegeven. Waarom wil iedereen toch die antilichamen? Negen feiten over antilichamen tegen het coronavirus.
1. Antilichamen zijn eiwitten
Om te beginnen: wat zijn antilichamen eigenlijk? Antilichamen (ook wel: immunoglobuline, Ig, antistoffen of in het Engels antibodies) zijn eiwitten die ons lichaam zelf maakt. Ze worden vaak getekend als tweebenige vorkjes, maar er zijn meer vormen. Het lichaam maakt ze aan, als er een bacterie, virus of ander lichaamsvreemde gast ons lichaam binnendringt en een infectie veroorzaakt. Het lichaam maakt dan grote hoeveelheden antilichamen en die kleven aan de ziekmaker. Die wordt herkend en opgeruimd door witte bloedcellen.
2. Antilichamen maken ons immuun. Maar helaas niet altijd 100% of levenslang.
Komt dezelfde ziekmaker nog een keer binnen, dan heeft het lichaam onthouden welke antilichamen nodig zijn. Die worden veel sneller gemaakt. De indringer wordt vlot en geruisloos opgeruimd. Het lichaam wordt niet eens ziek, het is immuun. Bij de mazelen gaat het inderdaad zo. Heb je een keer de mazelen gehad, of een mazelenvaccin (zie volgende vraag) dan ben je levenslang immuun tegen de mazelen. Maar dat is het ideaalplaatje, dat is helaas niet bij iedere ziekte toepasbaar.
3. Vaccins wekken antilichamen op
Een vaccin bevat een stukje ziekmaker, oftewel een 'antigeen', (of een gen daarvoor bij de nieuwere modellen coronavaccins). Het lichaam wordt een beetje gefopt, want het gaat antilichamen maken tegen die ziekmaker, zonder dat er dus een echte ziekmaker binnen is gedrongen. Bij een volgend contact met de echte ziekmaker wordt hij snel opgeruimd, net als na een infectie. Tenminste: dat doet een volmaakt werkend vaccin. In de praktijk moeten vaccins soms worden herhaald, of werken ze niet 100% tegen de ziekmaker. Het kinkhoestvaccin en het tetanusvaccin moet bijvoorbeeld worden herhaald. Het griepvaccin werkt niet 100 procent.
4. De meeste mensen maken antilichamen tegen corona na infectie
Mensen maken antilichamen na een corona-infectie. Ons immuunsysteem reageert dus in principe op dit nieuwe virus. Een recent onderzoek in Science bevestigt dat, na een onderzoek bij 30.000 mensen. Zeker 90 procent van de geïnfecteerden maakt antilichamen. Misschien nog wel belangrijker: de witte bloedcellen van het lichaam dragen ook bij aan de immuniteit. Een nieuw onderzoek laat zien dat deze zogenaamde 'T-cel-respons' zeker 6 maanden aanhoudt.
5. Maar die antilichamen kun je ook weer kwijtraken
Een Brits mega-onderzoek liet dat zien onder 365.000 mensen. Van hen bleken 17.500 mensen antilichamen te hebben. Na drie maanden was een kwart van deze mensen zijn antilichamen weer kwijt. Vooral 75-plussers raakten de antilichamen snel kwijt en mensen die een corona-infectie hadden gehad zonder klachten.
In Limburg vindt nu een onderzoek plaats onder 10.000 vrijwilligers. Bij al die mensen wordt gemeten of ze antilichamen hebben en houden tegen corona. Hiermee krijgen we een beeld van de antilichamen in de Nederlandse bevolking. Uit eerder onderzoek bij bloeddonoren blijkt nu 6,2 procent van de Nederlanders antilichamen te hebben tegen corona. Daarnaast speelt ook dat er nieuwe varianten van het coronavirus ontdekt zijn, met nog onbekende gevolgen. De hamvraag blijft dus: hoe immuun blijven we na een corona-infectie? Daar is de wetenschap nog niet uit.
6. Coronavaccins worden beoordeeld op de antilichaam-respons
Bij de coronavaccins in onderzoek wordt gekeken naar hoeveel antilichamen de proefpersonen aanmaken na de prik en of de witte bloedcellen goed in actie komen, die zogenaamde T-cel-respons. Of de vaccins in het echte leven ook beschermen tegen het rondgaande coronavaccin is dus nog niet zeker. Het is bijvoorbeeld niet zo dat proefpersonen na het krijgen van een vaccin worden blootgesteld aan het virus. Ook wordt niet de eis gesteld dat het vaccin 100 procent moet beschermen. Het zijn pragmatische uitkomstmaten, we zullen het ermee moeten doen.
7. Je kunt jezelf laten testen
De huisarts kan een meting laten doen naar corona-antilichamen. Je ziet dan of je de infectie hebt doorgemaakt. Veel mensen zijn hier nieuwsgierig naar, vooral als er vage klachten zijn, die mogelijk door corona komen. Zo’n test is echter alleen bedoeld voor mensen met aanhoudende klachten. Niet iedereen behoudt zijn corona-antilichamen, dus sluitend is deze test niet. Heb je wel antilichamen, dan wil dat niet zeggen dat je voortaan immuun bent tegen corona, dus het is helaas ook geen vrijbrief voor schrappen van coronaregels.
8. Antilichamen worden gegeven als medicijn
Als je een hevige COVID hebt, kan een dosis antilichamen van iemand anders je immuunsysteem een helpende hand bieden. Er loopt nu een onderzoek naar deze therapie bij het LUMC en het Erasmusmc. Bloedbank Sanquin verzamelt hiervoor antilichamen bij mensen die corona eerder hebben doorgemaakt. Aan het onderzoek doen 70-plussers mee en mensen vanaf 50 jaar die een bijkomende ziekte hebben. Dit zijn immers de mensen die het meest ziek worden door corona.
Een ander onderzoek naar antilichamen bij patiënten met corona in het ziekenhuis is gestaakt. De meeste mensen bleken zelf al voldoende antilichamen te hebben aangemaakt. Zij hadden geen extra boost nodig. In Amsterdam wordt moedermelk met antilichamen aan COVID-patiënten gegeven, dat is ook een soort antilichaamtherapie.
9. Donald Trump kreeg kunstmatige antilichamen als medicijn
Er zijn twee fabrikanten die kunstmatige antilichamen aanmaken als medicijn: Regeneron en Eli Lilly. Deze antilichamen worden in het laboratorium gemaakt. Donald Trump kreeg het Regeneron-product toen hij COVID had. De andere fabrikant Eli Lilly heeft zijn onderzoek een paar weken geleden tijdelijk gestaakt, vanwege bijwerkingen.
