6 vragen over mutaties van het coronavirus

1. Wat weten we (tot nu toe) over de mutaties van het coronavirus?

Virussen veranderen steeds een beetje, net als het coronavirus. De Britse variant was alleen de eerste, bekende variant van het virus dat wel erg veel veranderd is ten opzichte van de eerdere virussen. Ook blijkt deze mutant ongeveer 30 procent besmettelijker te zijn, waardoor hij zich makkelijker verspreidt.

De Zuid-Afrikaanse variant is onlangs ook in Nederland aangetroffen, maar hier is nog veel onduidelijkheid over. Hij lijkt, net als de Britse variant, besmettelijker te zijn. Maar hoeveel precies, is nog niet bekend. Daarnaast is er in Japan ook een nieuwe variant opgedoken bij vier mensen die vanuit Brazilië het land binnenkwamen. Volgens het ministerie van Volksgezondheid lijkt deze mutant gedeeltelijk op de Britse en Zuid-Afrikaanse varianten.

2. Wat zijn de verschillen tussen de mutaties?

De verschillen lijken vooral te liggen in de besmettelijkheid van de mutaties. Zo is inmiddels bij de Britse variant bekend dat er meer virusdeeltjes worden gevonden bij besmette personen, wat de grotere besmettelijkheid kan verklaren. Of er verder nog belangrijke verschillen zijn, moet nog worden onderzocht.

3. Hoe worden nieuwe mutaties ontdekt?

Er wordt door het RIVM en het Erasmus MC - samen met 21 laboratoria - in Nederland veel laboratoriumonderzoek gedaan naar mutaties van het coronavirus. Hierbij sturen de laboratoria regelmatig een steekproef aan monsters naar het RIVM of Erasmus MC.  Ze proberen daarmee - op basis van genetische informatie van het virus - te achterhalen welke variant waar in het land voorkomt. Ook kunnen ze zo nieuwe varianten van het virus vinden.

4. Kun je zieker worden van coronamutaties?

Daar lijkt het nu niet op. In het geval van de Britse variant is er volgens verschillende wetenschappers nog geen bewijs voor dat hij je zieker maakt. Volgens het RIVM is er bij de Zuid-Afrikaanse variant ook tot nu toe niets bekend over een anders of ernstiger ziekteverloop.

5. Werken de vaccins ook tegen deze varianten van het virus?

Ja, van het Pfizer-vaccin is inmiddels bekend dat het ook werkt tegen de Britse en Zuid-Afrikaanse varianten. Dit blijkt uit laboratoriumstudie die het bedrijf samen met wetenschappers van de Universiteit van Texas heeft uitgevoerd. Er is wel een kanttekening: de studie is nog niet door onafhankelijke deskundigen beoordeeld.

Volgens een woordvoerder van Pfizer zou het vaccin, dat werkt met mRNA-technologie, zelfs ook werken tegen vijftien andere mutaties. Het vaccin hoeft dus voorlopig niet aangepast te worden, net als de andere mRNA-vaccins van concurrenten Moderna en Curevac.

6. Moet de PCR-test aangepast worden aan (nieuwe) mutaties?

Ja, in het geval van de Britse variant waarschijnlijk wel. In het Verenigd Koninkrijk spoort de PCR-test daar namelijk drie stukjes genetisch materiaal op. Maar door de nieuwste mutatie is één van die drie zo veranderd, dat de test niet meer goed werkt. Daardoor is de verspreiding van deze variant in het Verenigd Koninkrijk snel te herkennen. De Nederlandse coronatesten sporen nu meestal maar twee stukjes op, waardoor het hier (nog) lastig zoeken is naar de Britse variant.

Volgens hoogleraar virologie Marion Koopmans moeten we er "serieus rekening mee houden" dat de Britse variant zich snel in Nederland zal uitbreiden. Daarom wordt momenteel onderzocht of de huidige PCR-test aangepast kan worden, zodat deze ook de variant uit het Verenigd Koninkrijk beter en sneller kan opsporen.