Oplossingen voor kinderangsten

Kinderangsten hangen meestal samen met geestelijke ontwikkeling. Hoe meer je van de wereld ziet en hoe meer je mee maakt, des te meer dingen je angst aan kunnen jagen. Helemaal wanneer je dingen ziet of beleeft, die je nog niet helemaal begrijpt. Angsten komen op elke leeftijd voor; bij baby's, maar ook bij tieners.

Baby

Een pasgeboren baby is zich nog niet bewust van daadwerkelijke gevaren. Toch kan een harde knal, luide kreet of losse greep genoeg zijn om een pasgeboren baby te laten schrikken. Het zijn de eerste instincten als 'hier gebeurt iets dat de rust verstoord' en 'ik moet niet vallen', die een baby alert maken.

Wanneer een baby rond de zes maanden is, wordt het zich bewust van zijn omgeving. Hij is in staat onderscheid te maken tussen vertrouwde en 'vreemde' gezichten. Rond deze leeftijd reageren veel baby's heftig op veranderingen in de omgeving.

Waar een baby zich eerst zonder slag of stoot van de één naar de ander liet overhevelen, kan het zijn dat dezelfde baby het ineens op een krijsen zet wanneer iemand anders dan 'mama' of 'papa' hem vastpakt. Het kan ook zijn dat de kleine niet meer alleen wil slapen of zelfs niet meer alleen in een kamer wil zijn. De aanwezigheid van één of beide ouders geeft de baby een gevoel van veiligheid en geborgenheid.

Oplossing

Laat je baby rustig wennen aan vreemde gezichten, zodat ze ook vertrouwd worden. Begint je baby te huilen wanneer het in de armen van een ander ligt? Pak je baby dan over en laat zien dat je niet weg gaat. Rustgevende woorden kunnen je baby kalmeren wanneer er bijvoorbeeld een harde knal te horen is.

Probeer met liefkozende woordjes en kusjes duidelijk te maken dat er niets aan de omgeving verandert, dat alles nog steeds vertrouwd is. Heb geduld en forceer niets. Je zult zien dat je baby vreemde gezichten en geluiden na een paar maanden gaat herkennen en niet meer in paniek raakt wanneer de buurman weer iets te hard met zijn meubels schuift.

Peuter

De achttien maandengrens is een belangrijke fase in de ontwikkeling van kinderen. Op deze leeftijd wordt de kleine zich bewust van voorleesverhaaltjes en televisiebeelden. Hierdoor kan het voor een peuter moeilijk zijn onderscheid te maken tussen realiteit en fantasie.

Een peuter die het altijd heerlijk vond om in bad te gaan, kan ineens bang zijn dat hij door het afvoerputje wordt gezogen. Bijvoorbeeld omdat hij dat op televisie gezien heeft of omdat zijn fantasie op hol slaat.

Oplossing

Nu je met woorden kunt communiceren, kan simpele informatie over de werking van een afvoerputje helpen je peuter in bad te ontspannen. Leg hem uit dat er een verschil is tussen wat echt kan gebeuren en wat alleen maar in tekenfilms voorkomt.

Als een kind merkt dat jij niet bang bent, zal hij dat zelf ook niet meer zijn. Als je peuter bijvoorbeeld bang is voor harde geluiden, leg dan uit waar het geluid vandaan komt en dat het niets engs is. Het is niet nodig je kind op deze leeftijd te beschermen door een rustigere plek op te zoeken.

Kleuter

Waarom kleuters bang zijn voor monsters in de kast of spoken achter het gordijn? Omdat vierjarigen zich meer bewust zijn van gevaren dan peuters, maar tegelijkertijd een nog grotere verbeelding hebben.

Het verschil met volwassenen? Wij weten dat een klapperend zolderraam door wind veroorzaakt wordt, kleuters denken dat het iets engs is, omdat zij het principe van 'wind' nog niet begrijpen.

Maar hoewel kleuters lang niet alles begrijpen, snappen ze meer dan je wellicht denkt. Ze begrijpen niet alles wat ze horen, maar weten dat geschreeuw een onvriendelijke stemming betekent.

Oplossing

In deze ontwikkelingsfase is het heel belangrijk dat je jouw woorden goed kiest wanneer er kinderen in de buurt zijn. Kleuters vangen veel meer op dan je denkt en juist wanneer ze niet alles begrijpen, kunnen ze angstig worden.

Een voorbeeld: de vader van een vijfjarige kleuter is politieagent. De kleuter hoort zijn vader praten over het oppakken van criminelen en denkt dat hij ook naar de gevangenis moet als hij iets verkeerd doet. Leg je kind in zo'n geval in simpele bewoordingen uit dat er een verschil is tussen criminelen en stoute kinderen.

Probeer uit te vinden waarom je kind ergens bang voor is. Is hij bijvoorbeeld bang voor onweer? Dan is het misschien niet de harde knal die hem de stuipen op het lijf jaagt, maar zijn het de lichtflitsen die figuurtjes op zijn muur projecteren. Afleiding door een liedje te zingen of een spelletje te spelen, kunnen helpen de angst weg te nemen.

Opnieuw geldt dat wanneer je kind ziet dat jij niet bang bent, hij dat ook niet zal zijn. Controleer een kast daarom ook niet vier keer op monsters. Je kleuter zou alleen maar kunnen denken: 'Waarom kijkt mama vier keer? Misschien is er dan toch iets?'. Het is de uitdaging een balans te vinden tussen reëel en overbezorgd reageren.

Tiener

Tieners zullen hun eerdere angsten voor het grootste deel overwonnen hebben. Dat wil echter niet zeggen dat jongeren nergens bang voor zijn. Net als volwassenen zijn tieners zich bewust van de gevaren waaraan we dagelijks worden blootgesteld en daar horen ook angsten bij.

Zo is de dood een thema dat veel jongeren bezighoudt. Ze beseffen dat niet alleen zijzelf, maar ook hun ouders kunnen overlijden. Dit is iets dat veel tieners erg verdrietig maakt. Als ze dan op televisie beelden zien van moorden, ziekten of verkeersongelukken kan dat de angst voor de dood in de hand werken.

Oplossing

Leg tieners uit dat het goed is je bewust te zijn van gevaren (zodat ze bijvoorbeeld goed uitkijken in het verkeer), maar dat angsten aangaande de dood niet hoeven te overheersen. Vertel dat normaal gesproken alleen oude of heel zieke mensen overlijden en dat een verkeersongeluk of moord veel minder vaak voorkomt.

Er is niets mis mee om zeer gewelddadige televisieprogramma's of internetsites met een filter af te schermen. Maar bedenk wel dat je kind niet alleen thuis toegang heeft tot internet of kabeltelevisie. Soms kan het juist beter zijn je tiener niet te veel te beschermen en alles openlijk te bespreken.

Wanneer jij als ouder dingen bespreekbaar maakt en je je kind op deze manier serieuze zaken toevertrouwt, kan dat helpen de angst van een tiener weg te nemen. Door een tiener als een volwassene te behandelen, zal hij zich ook eerder verantwoordelijk gaan gedragen.