Wat is obstipatie?

Wat is obstipatie?

Obstipatie, of constipatie, naar het Engelse woord voor verstopping, is een klacht waar veel mensen wel eens mee te maken krijgen. Hiervan spreekt men als je om een of andere reden moeite hebt met poepen. Je kunt minder vaak naar het toilet, vaak minder dan twee of drie keer per week. Je ontlasting blijft te lang in je darmen, waardoor deze steeds harder en droger wordt. Poepen verloopt daardoor moeizaam en duurt langer dan gewoonlijk. Je kunt ook last krijgen van buikpijn en krampen, een opgezette buik en soms een pijnlijk gevoel bij je anus.

Verstopping van je darmen kan veel verschillende oorzaken hebben. Meestal ligt het aan een dieet met te weinig vocht en/of vezels, onvoldoende lichaamsbeweging, of niet naar het toilet gaan als je aandrang voelt. Maar stress en spanning, bepaalde medicijnen of voedingssupplementen, zwangerschap of ziekten en aandoeningen kunnen ook de oorzaak zijn. Vaak kun je je klachten zelf verminderen door je levensstijl aan te passen. Soms heb je geneesmiddelen van de dokter nodig om je darmwerking weer goed te laten verlopen. Obstipatie is vrijwel nooit ernstig, alleen in zeldzame gevallen waarbij de klachten voortkomen uit een gezwel in de darmen.

Oorzaken van obstipatie

Obstipatie kan veel verschillende oorzaken hebben, zoals:

• te weinig water drinken
• te weinig vezels eten
• onvoldoende bewegen
• niet naar het toilet gaan als je aandrang voelt
• bepaalde medicijnen en voedingssupplementen (zoals anti-epileptica, pijnstillers, slaapmiddelen, morfine, codeïne en ijzertabletten)
• bekkenbodemspieren verkeerd gebruiken
• lichamelijke aandoeningen (zoals prikkelbare darm syndroom, de ziekte van Parkinson, diabetes, de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, verminderde werking van de schildklier)
• zwangerschap
• voedselallergie of -intolerantie
• stress, spanning of in een onbekende omgeving zijn
• een poliep of ander gezwel in de darmen

Symptomen obstipatie

Het belangrijkste symptoom van obstipatie is dat je minder dan gemiddeld naar het toilet kunt; minder dan drie keer per week. Daarnaast heb je last van:

• moeite bij het poepen
• buikkrampen of -pijn
• harde, keutelige ontlasting
• een opgezette buik
• lang op het toilet zitten en veel moeite moeten doen
• pijn bij de anus door aambeien, kloofjes of breukjes
• zogenaamde overloopdiarree, waarbij alleen een klein beetje dunne ontlasting wegloopt langs de harde, droge ontlasting die vastzit

Ook kan het volgende voorkomen:

• helder bloed bij je ontlasting
• hoge koorts
• het gevoel dat je darmen niet leeg raken
• buikpijn
• minder eetlust
• onverklaarbaar gewichtsverlies

Is je ontlastingspatroon al langer dan drie weken afwijkend? Dan is het verstandig om contact op te nemen met je huisarts.

Hoe wordt de diagnose obstipatie gesteld?

Vaak kan de huisarts al op basis van je omschrijving van je klachten de diagnose obstipatie stellen. Vermoedt de arts dat je klachten niet veroorzaakt worden door je levensstijl, medicatie of een andere aandoening die al bij jou bekend is, dan kan hij of zij lichamelijk onderzoek doen, eventueel inclusief een rectaal toucher: een inwendig onderzoek via de anus. Eventueel kun je worden doorverwezen naar een MLD-arts (maag-, lever-, darmarts) of een internist voor verder onderzoek.

Risicofactoren/-groepen

Risicofactoren voor obstipatie zijn onder andere:

• een dieet met te weinig vocht en vezels
• te weinig lichaamsbeweging
• stress, spanning of in een vreemde omgeving zijn
• erfelijke aanleg voor minder actieve darmen
• verkeerd gebruik van de bekkenbodemspieren
• niet naar het toilet gaan als je aandrang voelt
• medicijnen en voedingssupplementen, zoals ijzertabletten, morfine, codeïne, slaapmiddelen, anti-epileptica, antidepressiva, plaspillen en medicijnen tegen de ziekte van Parkinson

Vrouwen hebben gemiddeld vaker last van obstipatie dan mannen. Ook mensen boven de 65 jaar oud hebben er vaker mee te maken. Bij peuters en kleuters komt verstopping ook vaker voor. Daarnaast behoren zwangere vrouwen, mensen met de ziekte van Parkinson, diabetespatiënten, mensen met een schildklieraandoening, mensen met prikkelbare darmsyndroom of ontstekingsziekten aan de darmen of mensen met een voedselallergie of voedselintolerantie tot de risicogroepen voor verstopping.

Behandeling van obstipatie

Obstipatie kan over het algemeen goed behandeld worden. Welke behandeling effectief is, hangt af van de oorzaak. Voor de meeste mensen is een aanpassing van het dieet en de levensstijl al een goede oplossing voor het probleem. Probeer dus of het helpt om:

• vezelrijk en gevarieerd te eten
• 1,5 tot 2 liter water per dag te drinken
• naar het toilet te gaan als je aandrang voelt
• iedere dag minstens 30 minuten te bewegen
• regelmatig te eten en geen ontbijt over te slaan

Eventueel kun je ook voedingssupplementen proberen met extra vezels, zoals zemelen of voedingsmiddelen die je darmen een beetje prikkelen, zoals lijnzaad. Laxeermiddelen kunnen ook helpen, maar deze zijn niet geschikt voor langdurig gebruik.

De huisarts kan eventueel ook middelen voorschrijven, zoals bulkvormers die veel vocht opnemen en je ontlasting verzachten, vochtbinders die het vochtgehalte in je darmen verhogen, contact-laxantia die je darmen op chemische wijze prikkelen of (micro)klysma, die je darmen kunnen schoonspoelen.

Denk je dat een van je medicijnen tegen een andere aandoening de veroorzaker van de verstopping is? Neem dan contact op met je huisarts om te kijken of je deze kunt afbouwen of kunt laten vervangen.

Is de oorzaak spanning of stress, dan kun je cursussen of therapieën volgen om hier beter mee te leren omgaan, of je levenswijze aanpassen.

Zijn je problemen het gevolg van verkeerd gebruik van je bekkenbodemspieren, dan kun je hulp krijgen van een fysiotherapeut die hierin gespecialiseerd is.

Ligt de oorzaak van de verstopping bij een gezwel in je darmen, dan kan het nodig zijn om dit operatief te laten verwijderen.

Prognose

In de meeste gevallen is obstipatie het gevolg van een verkeerde levensstijl. Deze kun je zelf aanpassen om de problemen te verhelpen. Lukt dit niet, dan kan de arts vaak middelen voorschrijven om je ontlastingspatroon weer in orde te krijgen. Meestal is verstopping niet ernstig en goed te behandelen. Alleen als de oorzaak bijvoorbeeld darmkanker is, kan het een teken zijn van een levensbedreigende situatie. Neem dus zeker contact op met je huisarts als je bloed bij je ontlasting hebt, met hoge koorts, gewichtsverlies en de andere hierboven genoemde 'alarmsignalen'.