Biologisch: wat betekent dat?

‘Biologisch’ is een beschermde term. Producenten mogen dit alleen op het etiket zetten als etenswaren aan bepaalde eisen voldoen. In Nederland controleert het onafhankelijke instituut Skal streng of producten wel echt biologisch zijn. In andere landen doen vergelijkbare organisaties dat.

Verplicht Europees keurmerk

Op alle verpakte, biologische producten die in de Europese Unie geproduceerd zijn, staat sinds 1 juli 2012 verplicht het Europees biologisch keurmerk. Dat is een logo in de vorm van een blaadje dat uit 12 sterren bestaat. Het kan een groen blaadje zijn, maar het wordt ook wel in zwart of wit afgedrukt. Op onverpakte biologische producten is dit logo niet verplicht.

Ook als op een product het woord biologisch, organic, bio, eko, eco staat, moet het voldoen aan de voorwaarden die aan biologische voeding gesteld worden. Kortom: zie je één van deze woorden of het Europees biologisch keurmerk? Dan koop je iets dat gegarandeerd biologisch is.

Andere logo’s

Tijdens het boodschappen doen, stuit je op nog veel meer keurmerken. Dat kan aardig verwarrend zijn. Naast het blaadje met de sterren zijn er nog twee logo’s die voor biologisch staan: EKO en Demeter.

Het EKO-logo betekent dat producten biologisch zijn én afkomstig zijn van een ondernemer die nog duurzamer werkt dan volgens de Europese regelgeving noodzakelijk is voor biologische voeding. Het Demeter-keurmerk wil zeggen dat producten biologisch-dynamisch zijn: ze zijn niet alleen biologisch, maar voldoen aan extra eisen, waaronder op het gebied van dierenwelzijn.

Naast het Europees biologisch keurmerk zie je wel eens een logo van regionale of nationale keurmerken. Bijvoorbeeld het Franse agriculture biologique, biogarantie uit België of het Duitse Bio-Siegel.

Overige logo’s kunnen ook iets vertellen over de mate waarin er rekening is gehouden met duurzaamheid, dierenwelzijn of eerlijke handel. Denk maar aan het Beter Leven Kenmerk, Milieukeur, UTZ Certified, Fair trade of Max Havelaar. Deze keurmerken garanderen echter niet dat het product biologisch is.

Kenmerken biologisch eten

Wat wil de term ‘biologisch’ nu eigenlijk zeggen? Bij het maken van biologische etenswaren houden producenten zoveel mogelijk rekening met het milieu en het welzijn van dieren. Wat dat precies betekent, is vastgelegd in wet- en regelgeving.

Veeteelt
Voor de veeteelt houdt biologisch bijvoorbeeld in dat dieren meer ruimte hebben, voornamelijk biologisch voer eten, altijd naar buiten kunnen als het weer dat toelaat en langer mogen blijven leven. Ze krijgen meer de mogelijkheid om zich te gedragen zoals ze dat in de natuur zouden doen dan in de traditionele veehouderij. Zo staan koeien in de zomer in de wei en leven ze in kleinere groepen. Legkippen krijgen strooisel om in te scharrelen en hun snavelpunt wordt niet afgekapt. Varkens behouden hun krulstaart en mogen wroeten in de aarde. Bovendien krijgt vee alleen antibiotica als het ziek is, niet preventief.

Landbouw
In de biologische landbouw zijn chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest verboden. Boeren gebruiken alleen natuurlijke bestrijdingsmiddelen. Ze zetten daarnaast natuurlijke vijanden, zoals de sluipwesp, in tegen schadelijke insecten en ziektes. Ze telen gewassen alleen in de bodem, niet op kunstmatige ondergrond. Genetische modificatie is niet toegestaan.

Om de grond vruchtbaar te houden en parasieten en plagen te voorkomen, wordt er vruchtwisseling toegepast. Dat wil zeggen dat er op een bepaalde plek niet jarenlang achter elkaar hetzelfde gewas mag groeien, maar dat ze het ene gewas afwisselen met het andere.

Melk, kaas en eieren
Biologische melk is afkomstig van koeien die grazen op weilanden waar geen gebruik is gemaakt van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Is het te koud om buiten te staan, dan verblijven ze in zogenaamde potstallen. Daarin is de vloer bestrooid met stro. Elke dag komt er een nieuwe laag stro bovenop de mest. Ze blijven langer leven dan ‘gewone’ koeien.

Biologische kaas is gemaakt van biologische melk en mag geen kleurstoffen bevatten. Biologische eieren zijn de diervriendelijkste eitjes. Deze kippen krijgen de meeste ruimte, meer dan scharrelkippen.

Eco = gezonder?

Biologische producten zijn op zijn minst net zo gezond en veilig als andere etenswaren. Ze moeten aan dezelfde kwaliteitseisen voldoen.

Sommige mensen kiezen voor biologisch eten omdat ze ervan overtuigd zijn dat eco extra goed is voor je gezondheid. Dat is niet bewezen. Het is moeilijk om aan te tonen of biologische voeding gezondheidsvoordelen biedt. Daarvoor is de variatie tussen de producten te groot. De samenstelling verandert steeds door de seizoenen, gebruikte rassen en de regio’s waar boeren hun gewassen telen of hun dieren laten rondlopen. De voedingswaarde van een biologisch stukje vlees of een eco-eitje is in ieder geval ongeveer hetzelfde als dat van de niet-biologische versies. Er zitten net zo veel vitamines en mineralen in.

Wel wat voordelen

Ten opzichte van niet-biologisch eten hebben biologische groenten en fruit wel wat voordelen. Zo zitten er meestal minder resten van bestrijdingsmiddelen op en bevatten ze soms minder nitraat. En bij biologisch vlees en biologische zuivel is de kans dat je resten van diergeneesmiddelen tegenkomt heel klein. Daar staat tegenover dat biologische eieren meer kankerverwekkende dioxines bevatten, waarschijnlijk omdat kippen die veel buiten komen meer grond met dioxine meepikken. Alleen hele grote hoeveelheden dioxines kunnen kwaad. Als je gevarieerd eet, krijg je er niet te veel van binnen.

Het is lastig om op basis van onderzoek onder proefpersonen aan te tonen wat de gezondere keuze is, omdat ook allerlei andere leefstijlfactoren je gezondheid beïnvloeden. Mensen die voor biologisch kiezen, hebben vaak gezondere gewoontes. Langlopende studies onder grote groepen consumenten zijn nog niet uitgevoerd en dus is de wetenschap er nog niet over uit of biologische groenten, zuivel en vlees extra gezond zijn. Hecht je waarde aan dierenwelzijn, dan is biologisch sowieso een goede keuze.