Voorkom vervelende zomerbultjes

Pijnlijke en jeukende rode bultjes kunnen een teken zijn van overgevoeligheid voor zonlicht, een overdreven felle reactie van de huid op uv-stralen. De klachten kunnen 'zomaar' ontstaan, ook als je voorheen prima tegen de zon kon. De bultjes ontwikkelen zich meestal een dag nadat je in de zon bent geweest. Je hoeft trouwens niet te verbranden om ze te krijgen, zoals veel mensen denken.

Zonnebultjes

Deze zonnebultjes komen met name in het voorjaar voor. Vaak worden ze in de loop van de zomer weer minder. Als je uit de zon blijft, genezen de plekjes meestal in zeven tot tien dagen. Houden de klachten aan, dan is een kortdurende behandeling met een hormooncrème (corti­costeroïdencrème) die de ontstekingsreactie remt een optie. Deze is alleen op recept verkrijgbaar.

Heb je eenmaal dit soort klachten gehad, gebruik dan in het vervolg altijd een zonnebrand­crème met een hoge beschermingsfactor. Neem als het goed gaat na een aantal weken eventueel een iets lagere factor. En draag beschermende kleding als je de zon in gaat.

Insecten en kwallen

Een insect of kwal spuit chemische stofjes in de huid, waar het afweer­systeem op reageert. De bijbehorende ontstekingsreactie geeft klachten geeft. Bulten bijvoorbeeld, roodheid en jeuk. Het kan ook gebeuren dat het gestoken of gebeten lichaamsdeel opzwelt. Lastig, maar niet alarmerend. In het algemeen geldt: zolang de klachten zich beperken tot het gebied rondom de beet, is er geen reden tot zorg.

Het belangrijkste advies bij een steek of beet is om vooral niet te (blijven) krabben. Dan kan de bult namelijk gaan infecteren en is soms een antibioticakuur nodig. Een koude, natte doek kan na een steek of beet verlichting geven, eventueel met wat azijn ­erop als het om een wespensteek gaat, of wat met water verdunde ammonia na een bijensteek. Crèmes met een plaatselijk verdovende werking of met een antihistaminicum verlichten de jeuk en de pijn. Bij ernstige zwellingen, jeuk- of pijnklachten kan de huisarts een hormoonzalf, een antihistaminicum en/of een korte prednisonkuur voorschrijven.

Extra oppassen: teken

In de meeste gevallen merk je niets van een tekenbeet. Een klein rood bultje hooguit, zoals bij een mug. En dat zie je, net als de teek, snel over het hoofd. Maar teken kunnen wel de ziekte van Lyme overbrengen. Er ontstaat vaak – maar niet altijd! – een rode ring op de huid rondom de plaats van de beet, die steeds groter wordt. Soms krijg je ook last van griepachtige verschijnselen: koorts, vermoeidheid, gewrichtspijn en hoofdpijn. Neem in dat geval direct contact op met de huisarts.

Een verstopte huid

Warmte-uitslag – ook wel hitte-uitslag of zweetuitslag genoemd – is iets anders dan zonovergevoeligheid. De kleine rode plekjes of blaartjes ontstaan doordat de zweetkliertjes in de huid verstopt raken. Ze komen vooral voor op plekken waar druk op de huid staat (bijvoorbeeld door strakke kleding) of waar twee huidlagen tegen elkaar drukken (onder de borsten, tussen de billen, in buikplooien et cetera). De bultjes kunnen behoorlijk irriteren. Als je er (zonnebrand)crème op smeert, verstopt de boel nog meer en worden de klachten erger.

Met warmte-uitslag hoef je meestal niet naar de huisarts. De klachten verdwijnen, mits je in een koele omgeving verblijft, binnen een paar uur tot een paar dagen. Hoewel de zon geen directe oorzaak is, kun je die in verband met de warmte dus maar beter tijdelijk mijden. Bij twijfel over zonovergevoeligheid of warmte-uitslag: vraag ­advies aan de huisarts.

Medicijnen en zon

Er zijn nogal wat medicijnen die een overgevoeligheids­reactie voor licht kunnen veroorzaken. Voorbeelden zijn bepaalde antibiotica, plaspillen, pijnstillers en middelen tegen diabetes, hartklachten of reuma. Je leest hierover in de bijsluiter. Als je met zulke medicijnen toch de zon in gaat, verbrand je sneller. Ook kun je bultjes krijgen, last van jeuk of de huid wordt vlekkerig.

Wie dit soort middelen gebruikt, kan zich het best met een zeer hoge beschermingsfactor (50+) insmeren. Oók als het bewolkt is. Als de klachten heel ernstig zijn, kan de betreffende arts de dosering van de medicijnen mogelijk verlagen.

Plantenbultjes

Iedereen weet dat brandnetels pijnlijke bultjes geven. Maar er zijn ook planten die op zich geen kwaad kunnen voor de huid, maar die in combinatie met zonlicht wél een heftige reactie geven. Fotocontactallergie heet dat. Berenklauw en wijnruit zijn de bekendste. Onder invloed van uv-stralen veranderen de sappen in deze planten als het ware van samenstelling, wat huidklachten veroorzaakt.

Iets soortgelijks gebeurt soms met bepaalde bestanddelen van cosmetica, parfums, haarkleurstoffen, middelen tegen muggenbeten en zelfs zonnebrandcrèmes. De zon hoeft trouwens niet volop te schijnen om zo’n reactie uit te lokken; de stralen dringen vaak dwars door bewolking heen. De oplossing is simpel: hou het deel van de huid waar de bultjes zijn goed bedekt en de klachten verdwijnen.

Zwemmen zonder zorgen

In stilstaand water vormt zich in de zomer soms blauwalg, een bacterie die gifstoffen (toxines) kan afscheiden. Deze kunnen via de mond het lichaam binnenkomen, met huid­irritatie (bultjes, roodheid en heftige jeuk) tot gevolg. Die klachten zijn goed te behandelen met een hormoonzalf.

In zwembaden wordt het water in beweging gehouden en met chloor gereinigd, dus daar loop je geen risico op blauwalg. Overigens blijft het bij een blauwalgvergiftiging meestal niet bij huidproblemen. Andere klachten zijn bijvoorbeeld hoofdpijn, maagkramp, misselijkheid, braken, diarree, koorts, keelpijn, oorpijn, een loopneus of gezwollen lippen. Voor wie in de natuur gaat zwemmen is het aan te raden de waterkwaliteit te checken op Zwemwater.nl.