Ik heb last van een insectenbeet. Wat nu?

Wat is een insectenbeet?

Er zijn veel insecten die steken of bijten, zoals muggen, wespen, bijen en vlooien. Sommige insecten zijn giftig en steken alleen uit zelfverdediging, zoals wespen en dazen. Andere insecten, zoals muggen en teken, voeden zich met menselijk bloed.

Ongeveer één tot vijf procent van de mensen is allergisch voor bijen of wespen. Zij kunnen een anafylactische reactie krijgen, waardoor er over het hele lichaam zwellingen ontstaan, ook in de keel. Dit kan levensgevaarlijk zijn.

Oorzaken

Wanneer je gestoken of gebeten wordt door een giftig insect, krijg je gif binnen via de angel of het speeksel van het insect. Dit gif kan pijn en jeuk veroorzaken. Bij een allergische reactie reageert je immuunsysteem op het gif en kan er zelfs een anafylactische reactie ontstaan. Het is niet bekend waarom sommige mensen allergisch zijn voor bepaalde insecten.

Je lichaam kan ook reageren op contact met een insect zonder dat het je bijt of steekt. Je kunt bijvoorbeeld symptomen ontwikkelen wanneer je huid in contact komt met de uitwerpselen van een insect, zoals luizen, mijten (vooral huisstofmijt) en vlooien.

Symptomen

Symptomen van een beet of steek door veel voorkomende insecten zijn:

• Mug, mier, vlo, mijt: je voelt de steek niet, maar krijgt pas last wanneer er een jeukend bultje ontstaat. In ernstige gevallen kan de bult erg groot worden en kunnen er blaren ontstaan (cullicosis bullosa). Kinderen kunnen overgevoelig zijn voor muggen, vlooien en mijten, waardoor ze vooral op de romp, armen en benen sterk jeukende bultjes met een rode rand kunnen krijgen (prurigo infantum).
• Bij, wesp, steekvlieg: je voelt een pijnlijke steek. Er ontstaat een grote zwelling, vooral na een bijensteek.
• Daas: de beet is pijnlijk, de bult die ontstaat jeukt flink.
• Teek: meestal voel je weinig van een tekenbeet. Een teek blijft zitten op de plek waar hij je bijt, totdat hij zich volgezogen heeft met bloed.

Volwassenen kunnen last hebben van zogeheten persisterende insectenbeten. De jeukende bultjes blijven langer dan zes weken aanwezig, ook al is er geen insectenbeet of -steek meer. Dit komt vaker voor na een bezoek aan (sub)tropische gebieden.

Door de bultjes open te krabben kan je huid geïnfecteerd raken met een bacterie. Je huid wordt rood, zwelt op en je krijgt blaasjes met pus en korstjes. De verschijnselen kunnen lijken op krentenbaard (impetigo). Je kunt je ziek voelen en koorts hebben.

Bij een allergische reactie op een wespen- of bijensteek ontstaan jeukende rode bulten (galbulten, oftewel urticaria) over je hele lichaam. Je kunt zwellingen krijgen op andere plekken, zoals je lippen en ogen. Je kunt ook last krijgen van je maag en darmen, met misselijkheid, overgeven en diarree. Een anafylactische reactie is vooral gevaarlijk omdat ook je keel opzwelt, waardoor je luchtwegen geblokkeerd worden en je niet meer goed kunt ademen. Je wordt benauwd, kortademig en krijgt een piepende ademhaling (stridor). Je bloeddruk kan veel lager worden, waardoor je buiten bewustzijn raakt. Een anafylactische reactie ontstaat binnen enkele minuten na de insectenbeet of -steek en kan snel dodelijk zijn.

Neem na een insectensteek of -beet direct contact op met je huisarts in deze situaties:

• Je bent gestoken in je mond, tong of keel.
• Je bent allergisch voor bijen of wespen.
• Je wordt benauwd en/of krijgt zwellingen op een andere plaats dan waar je gestoken bent (bijvoorbeeld je lippen of oogleden).
• Je krijgt jeuk over je hele lichaam.

Ga na een tekenbeet naar je huisarts:

• Als het niet lukt om de teek te verwijderen.
• Als je uitvalsverschijnselen krijgt, zoals dubbelzien, een scheef gezicht of krachtverlies in een arm of been.
• Als je binnen drie maanden een rode vlek of ring rondom de bijtplek krijgt.

Diagnose

Meestal is een insectensteek of -beet makkelijk te herkennen. Wanneer je een allergische reactie op een insectensteek of -beet hebt gehad, maar niet weet voor welk dier je allergisch bent, kan je huisarts je verwijzen naar een allergoloog voor verder onderzoek. De allergoloog kan bloedonderzoek of een huidtest laten doen. Wanneer de arts twijfelt over de diagnose, kan hij of zij een stukje huid weghalen (huidbiopt) en laten onderzoeken onder de microscoop.

Risicogroepen

Wanneer je een allergie hebt, zoals bijvoorbeeld voor bepaalde voedingsmiddelen of dieren, heb je een hoger risico op een ernstiger verloop bij een insectensteek of -beet. Mensen die allergisch reageren op een bijen- of wespensteek krijgen bij iedere steek een heftigere reactie.

Behandeling

Probeer te voorkomen dat je gestoken of gebeten wordt door insecten, zeker wanneer je allergisch bent. Draag bedekkende kleding en houd insecten op afstand met citronella, eucalyptus of DEET.

Een koude natte doek kan helpen tegen pijn, jeuk en zwellingen. Je arts kan zo nodig sterkere medicijnen voorschrijven tegen de jeuk.

Haal een bijenangel weg met je nagel of een pincet. Een teek kun je het beste verwijderen met een tekentang. Ontsmet de wond daarna met alcohol of jodium. Lukt dit niet? Ga dan zo snel mogelijk naar je huisarts.

Ben je allergisch voor bijen of wespen? Draag dan altijd een noodpen (epipen) bij je. Dit is een injectiespuit met adrenaline die je direct moet gebruiken wanneer de allergische reactie ontstaat. Ga zo snel mogelijk naar een arts of bel het alarmnummer wanneer je gestoken bent.

Voor sommige mensen met een insectenallergie is een hyposensibilisatiekuur een mogelijkheid. Je krijgt daarbij kleine hoeveelheden bijen- of wespengif ingespoten, waardoor je er langzaam minder gevoelig voor wordt.

Prognose

Een insectenbeet geneest meestal vanzelf binnen enkele uren tot dagen. Bij veel krabben en geïnfecteerde beten kun je littekens krijgen. Een bijen- of wespensteek kan fataal verlopen voor mensen die er allergisch voor zijn. De reactie wordt steeds ernstiger naarmate je vaker gestoken wordt. Na een hyposensibilisatiekuur is het risico op een nieuwe anafylactische reactie ongeveer twee tot vijf procent.