Pouch: alternatief voor een stoma

Als je een darmziekte hebt, of een sterk verhoogd risico op dikkedarmkanker, kan dit betekenen dat de dikke darm operatief moet worden verwijderd. De verwijdering van de dikke darm wordt ook wel colectomie genoemd.

Stoma of pouch

Tot eind jaren 80 moest na een colectomie altijd een ileostoma aangelegd worden. Een ileostoma is een uitgang van de dunne darm op de buik, waaromheen een zakje (stoma) kan worden vastgeplakt. In het zakje kan de ontlasting worden opgevangen.
 
Tegenwoordig is een stoma is niet altijd meer nodig, veel patiënten komen in aanmerking voor een pouch. Dit is een reservoir gemaakt van het einde van de dunne darm.

Er bestaan verschillende soorten pouches. In Nederland wordt bijna altijd de J-pouch gebruikt. Er bestaat ook een S- en een W-pouch. De letters geven de vorm van de pouch aan. Bij de J-pouch wordt het eind van de dunne darm één keer dubbel gevouwen. Bij de S-pouch twee en bij de W-pouch drie keer.

Onder aan het reservoir wordt een gat gemaakt dat wordt aangesloten op de anus. Zo kan de ontlasting via de normale weg naar buiten. Als de J-pouch in de loop van de tijd te klein blijkt te zijn, kan er eventueel nog uitgebreid worden naar een S of een W.

Mensen met de volgende aandoeningen komen in aanmerking voor een pouch:

• Patiënten met colitis ulcerosa, een chronische ontsteking van de dikke darm. Als de ziekte niet goed reageert op medicijnen, moet in sommige gevallen de hele dikke darm verwijderd worden.
• Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP), een erfelijke aandoening waarbij duizenden poliepen kunnen ontstaan. Deze poliepen komen vooral voor in de dikke darm. De poliepen kunnen uitgroeien tot dikkedarmkanker. Om dit te voorkomen, wordt de dikke darm uit voorzorg verwijderd.
• HNPCC: een erfelijke aandoening waarbij een sterk verhoogd risico op familiaire dikkedarmkanker bestaat (lynch syndroom).

Kringspieren

Er zijn een aantal voorwaarden voor het krijgen van een pouch. De kringspieren van de anus moeten goed werken, vanwege het risico op incontinentie. Daarom kiezen veel ouderen toch voor een stoma in plaats van een pouch.

Verder is het belangrijk voor colitis ulcerosa patiënten dat met zekerheid is vastgesteld dat ze geen ziekte van Crohn hebben. Ziekte van Crohn lijkt erg op colitis. Een belangrijk verschil is dat colitis alleen in de dikke darm zit. Crohn kan overal in het maagdarmstelsel vookomen, dus ook in de dunne darm. Bij een Crohn-patiënt heeft het dus geen zin om een pouch aan te leggen, omdat ook deze kan gaan ontsteken.

Ontlasting

Pouchdragers hebben dunnere ontlasting dan normaal, omdat de dikke darm weg is. Het is namelijk de functie van de dikke darm om vocht aan de ontlasting te onttrekken. Op den duur gaat de pouch steeds meer functioneren als endeldarm, dat is het laatste stuk van de dikke darm. De pouch wordt dan wat ruimer en de ontlasting wordt wat beter ingedikt. Kort na de operatie moet een patiënt nog erg vaak naar het toilet, maar uiteindelijk nog maar vier tot zes keer op een dag.