'Met kniedistractie behoud je langer je eigen gewricht'

Als je artrose hebt, is je kraakbeen versleten. De botten bewegen naar elkaar toe en schuren pijnlijk over elkaar. Als je artrose in je knie hebt en lopen echt niet meer gaat, kun je een kunstknie laten plaatsen. Maar het UMC Utrecht ontwikkelde een nieuwe operatie: kniedistractie. Dit nieuws haalde de kranten. Sindsdien heeft de poli van orthopedisch chirurg Roel Custers een lange wachtlijst van patiënten.

Wat is er mis met de kunstknie?

"Het grote nadeel van de kunstknie is dat er geen weg terug is, want je oorspronkelijke kniegewricht is vervangen door de prothese. Daarnaast is 20 procent van de patiënten niet zo tevreden over de kunstknie. Je kunt namelijk pijnklachten houden. Ook is de levensduur van een prothese beperkt, ongeveer vijftien tot twintig jaar. Je kunt wel een hersteloperatie krijgen als de prothese los zit of wanneer een infectie is opgetreden. De resultaten daarvan zijn echter niet altijd goed."

En toen kwam kniedistractie.

"Ja, bijna twintig jaar geleden werden de eerste operaties gedaan door orthopedisch chirurg Peter van Roermund. Ik heb meegewerkt aan de verdere ontwikkeling. Samen met dokter Van Roermund heb ik een handleiding geschreven over hoe de operatie gedaan moet worden en wat eromheen moet gebeuren.
We hebben een intensieve samenwerking met de afdeling reumatologie. Samen doen we onderzoek en hebben we de nieuwe operatie verder ontwikkeld."

Wat is kniedistractie precies?

"We plaatsen een frame aan de buitenkant van de knie waarin de artrose zit. Dit frame zetten we vast met pennen in het bot. De buizen kunnen we een beetje van elkaar af draaien tot er een ruimte van zo’n vijf millimeter ontstaat in het gewricht. Die ruimte vult zich weer op met kraakbeen. Het vastzetten gebeurt op de operatiekamer. Het frame laten we zes tot zeven weken zitten. Vervolgens halen we het er weer af."  

Hoe gaat dat herstel?

"Het herstel duurt een half tot een heel jaar. Je krijgt van ons instructies, bijvoorbeeld over hoe je goed met krukken loopt en hoe je de wondjes op de plaatsen waar de pennen zaten, schoonmaakt. Daarna krijg je fysiotherapie om goed recht te leren lopen en de spieren te trainen. Via video’s op onze website en app helpen we je bij het doen van oefeningen tijdens de revalidatie."

Je mag dus lopen met een frame?

"Jazeker. Zo stimuleer je de beweeglijkheid van de knie. Door de vering tijdens het lopen, pers je gewrichtsvloeistof in het kraakbeen. Dat zorgt ervoor dat je beter kunt lopen. Tijdens het lopen merk je dat het frame een beetje in de weg zit. Je kunt je been ook niet buigen want het gewricht zit vast. Daardoor ga je een beetje slingerend lopen. Dat kan pijnlijk en spannend zijn."

Waarom bent u zo enthousiast over deze techniek?

"Met een kniedistractie kun je langer je eigen gewricht behouden. Maar ook dit is nog niet zaligmakend, al zullen veel mensen door deze ingreep langere tijd minder klachten hebben. Ik vind het heel mooi dat kniedistractie een ‘biologische’ oplossing is. Dat past goed in deze tijd."

Wat is het resultaat van de behandeling?

"Door deze techniek hebben veel mensen langdurig minder pijn en kun je een knieprothese vele jaren uitstellen. Uit onderzoek is gebleken dat bijna de helft van degenen die behandeld zijn, na tien jaar nog geen kunstknie nodig heeft. Ik vind het ook belangrijk dat het grootste deel van de mensen die een kniedistractie ondergingen, tevreden is met de behandeling."

Verminderd kraakbeen is het probleem bij artrose. Maar bij kniedistractie groeit het weer aan, zegt u. Hoe kan dat?

"We weten nog niet goed hoe dat precies gebeurt, al zijn we de puzzel stukje voor stukje aan het leggen. Lang hebben we gedacht dat kraakbeen niet zomaar weer aangroeit. Hoe dat blijkbaar toch wel gebeurt, willen we onderzoeken. Mogelijk speelt de gewrichtsvloeistof een rol."

Hoe ziet de toekomst van deze behandeling eruit?

"In het UMC Utrecht hebben we al veel patiënten met kniedistractie behandeld. Door de aandacht hiervoor loopt de wachttijd op onze polikliniek inmiddels op tot negen maanden. Daarom zijn we blij dat steeds meer andere ziekenhuizen de behandeling (binnenkort) ook kunnen aanbieden. Hopelijk zullen we in de toekomst nog veel verbeteren aan de techniek. Daarnaast blijven we onderzoek doen naar het herstel van kraakbeen."

In welke ziekenhuizen wordt kniedistractie ook gedaan?

"Inmiddels voeren collega-orthopeden in minstens negen andere ziekenhuizen verspreid over het land deze operatie uit."

Wie komen ervoor in aanmerking?

"We houden grofweg een leeftijdsgrens van 65 jaar aan. Maar iemand van 67 jaar die in goede gezondheid is, kan ook in aanmerking komen voor een kniedistractie. We doen deze operatie niet bij mensen die elders een prothese, bijvoorbeeld in de heup, hebben. Doordat bij een operatie aan de knie pennen door de huid gaan, is er een kans dat bacteriën mee naar binnen glippen. Zij kunnen de prothese infecteren. Ook mensen met overgewicht komen meestal niet in aanmerking voor deze operatie omdat bij hen geen frame tussen de benen past. Zij moeten eerst afvallen. Een BMI van 30 is de grens."

Wat heeft deze ontwikkeling u persoonlijk gebracht?

"Veel aandacht in de media. Voor mij leuk, maar het heeft een forse toename van patiënten veroorzaakt waardoor de wachttijd voor onze kniepoli langer is geworden. De ontwikkeling is een uitbreiding van mijn behandelmogelijkheden. Het betekent ook veel onderzoek, veel tevreden patiënten en veel samenwerking met andere specialisten en beroepsgroepen zoals reumatologen, fysiotherapeuten en ingenieurs om de behandelmethode verder te ontwikkelen. Dat vind ik erg leuk."

Roel Custers is orthopedisch chirurg in het UMC Utrecht en is gespecialiseerd in de knie. Hij doet onderzoek naar aandoeningen die worden veroorzaakt door een tekort aan kraakbeen in de knie. Sinds 2013 is hij orthopedisch chirurg. Hij promoveerde in 2010 met zijn proefschrift over metalen implantaten als behandeling van kraakbeendefecten. Custers is verbonden aan de Mobility Clinic van het UMC Utrecht, het multidisciplinaire expertisecentrum waar orthopeden, reumatologen, sportartsen en fysiotherapeuten samenwerken. De Mobility Clinic biedt innovatieve zorg voor mensen met complexe problemen aan het steun en bewegingsapparaat.