De ene fysiotherapeut is de andere niet

Getty Images

Met rugpijn of een knieblessure is de weg naar de fysiotherapeut vaak snel gevonden. Maar waarvoor kun je nog meer terecht bij de fysio en welke behandelingen worden vergoed? Fysiotherapeut en bestuurder van de beroepsvereniging KNGF Ellen Toet legt het uit.

Uit onderzoek van de Patiëntenfederatie Nederland uit augustus 2022 blijkt dat we nog weleens wat informatie missen als het gaat om de keuze van de juiste fysiotherapeut. Welke vorm van fysiotherapie past bij mijn klacht en wat is eigenlijk de expertise van de fysiotherapeut? Hoe meer je weet, hoe groter de kans op succes. Ellen Toet, zelf als fysiotherapeut gespecialiseerd in hart-, vaat- en longklachten, merkt dat bij fysiotherapie in eerste instantie vaak gedacht wordt aan het losmaken van stijve spieren en het behandelen van blessures. Maar de fysiotherapeut biedt zoveel meer. Toet: “Fysiotherapie is eigenlijk een verzamelnaam voor veel verschillende vormen van therapie. Een paar voorbeelden: bij de sportfysiotherapeut kun je terecht als je na een blessure op een verantwoorde manier wilt gaan bewegen. Manuele therapie kijkt naar de werking van de gewrichten en de wervelkolom. Er is speciale fysiotherapie voor kinderen, bij bekkenklachten, COPD of voor mensen met kanker. Bij psychosomatische fysiotherapie is er veel aandacht voor zowel lichaam als geest. Je vindt de fysiotherapeut niet alleen in de praktijk om de hoek maar ook in het ziekenhuis of het revalidatiecentrum.”

Plan van aanpak

Ook een goed contact met de fysio en het samen bepalen van het doel van de behandeling zijn belangrijk, blijkt uit het onderzoek van de Patiëntenfederatie. Toet: “In gesprek gaan met je fysiotherapeut over je behandeling is belangrijk. Het komt de behandeling ten goede als je een duidelijk doel voor ogen hebt en weet hoe het behandeltraject eruit gaat zien. Je doel kan genezing zijn, maar ook het aanleren van een nieuwe vaardigheid, zoals beter leren tillen of een veilige werkhouding. Zeker als je wat ouder bent, is het belangrijk om een realistisch doel te hebben. De knieklachten gaan wellicht niet meer helemaal over, maar je kunt wel leren om er zo goed mogelijk mee om te gaan. Misschien is het verstandiger om niet meer op de trampoline te springen met je kleinkinderen bijvoorbeeld. Bij de start van een behandeling zal de fysiotherapeut vragen wat je wilt bereiken en wordt er vaak een meting gedaan. Hoe schat je de pijn of beperking in op een schaal van nul tot honderd bijvoorbeeld. Na een aantal behandelingen kijk je dan nog eens hoe het ervoor staat. Logischerwijs willen de meeste mensen weer terug naar nul, maar soms is dertig ook al een mooi resultaat. Een meting is handig voor de behandelaar; die kan zo inschatten of de aanpak werkt, maar ook voor jezelf. Heb je het gevoel dat het niet opschiet, trek dan aan de bel. Je kunt altijd vragen hoe het is gesteld met het plan van aanpak en of de behandeling de goede kant opgaat.”

Scala aan behandelingen

“Fysiotherapie heeft een scala aan behandelingen te bieden, bekende maar ook minder bekende”, verduidelijkt Toet. “Als mensen last hebben van vochtophoping in de armen na een borstoperatie bijvoorbeeld, kan met oedeemfysiotherapie de afvoer van het vocht in de armen worden verminderd. Bij dry needling worden met een dun naaldje pijnlijke of verharde spieren gestimuleerd om te ontspannen. Soms gebruikt de fysiotherapeut elastische, medische tape om spieren te ondersteunen. Krijg je een shockwave-behandeling, dan wordt een blessure behandeld door middel van geluidsgolven. Bij hydrotherapie beweeg je in water voor betere mobiliteit. Uiteraard adviseert de fysiotherapeut welke behandeling het meest geschikt is voor jouw klacht.”

Alternatieve therapie

“Fysiotherapie zelf maakt geen gebruik van alternatieve behandelingen, zoals acupunctuur of chiropractie”, legt Toet uit. “Maar soms is een fysiotherapeut gevestigd in een centrum met verschillende behandelaars zoals diëtisten, podotherapeuten, huisartsen of osteopaten. Daarnaast zijn sommige fysiotherapeuten ook geschoold in andere disciplines. Ben je op zoek naar een gecombineerde behandeling, dan kan dit een goede optie zijn. De vergoeding van alternatieve behandelingen is wel anders, aangezien ze worden vergoed vanuit het aanvullende pakket.”

Geen verwijsbrief nodig

Volgens Toet zijn er meerdere mogelijkheden om de juiste therapeut te vinden. “De huisarts of een specialist kan je doorsturen naar een fysiotherapeut, maar je hebt geen verwijsbrief nodig. Dat is aan de ene kant handig omdat je zelf een fysiotherapeut kunt kiezen die past bij jouw wensen. De behandeling kan dan snel van start. Maar lang niet iedereen weet precies waar hij moet zijn. De huisarts kan in dat geval meedenken.

Ook kun je altijd contact opnemen met een praktijk voor fysiotherapie bij jou in de buurt. In het eerste gesprek kijkt de therapeut wat er aan de hand is en welke behandeling daarvoor het meest geschikt is. Soms kan je klacht direct in die praktijk worden behandeld. Is er een meer specialistische behandeling nodig, bijvoorbeeld van een long- of revalidatiefysiotherapeut, dan word je doorverwezen naar een praktijk die dat aanbiedt. Ook kan de fysiotherapeut direct doorverwijzen naar een heel ander soort behandelaar, zoals een psycholoog of een diëtist.”

De behandeling van de fysiotherapeut stopt niet als je de deur van de praktijk achter je dichttrekt. Juist door zelf actief te werken aan je klacht, vergroot je de kans op een succesvolle behandeling. Toet: “De fysiotherapeut geeft je vaak oefeningen om thuis te doen. Om te voorkomen dat je oefenschema aan de koelkast blijft hangen, zijn er allerlei hulpmiddelen die je helpen om zelf thuis te oefenen. Zo kun je oefenen aan de hand van filmpjes of chatten met je behandelaar over de voortgang van je klacht. Ook kan de therapeut af en toe checken hoe het gaat. Door zo’n controlemoment in te bouwen wordt de drempel om met je oefenprogramma aan de slag te gaan een stuk lager.”

Wel of niet vergoed?

“Van het merendeel van de behandelingen bij de fysiotherapeut is wetenschappelijk bewezen dat het effectief is. Dat is fijn omdat je dan weet dat de behandeling die je krijgt ook echt werkt”, zegt Toet. Dat biedt echter geen garantie op vergoeding. “Als je uit wilt zoeken of de behandeling van jouw klacht wordt vergoed, kun je checken of deze op de lijst van ‘niet limitatieve aandoeningen’ staat, in de volksmond ook wel de ‘chronische lijst’ genoemd. Deze is te vinden op de website van je verzekeraar. Daarop staan de aandoeningen waarbij fysiotherapie wordt vergoed vanuit de basisverzekering. Bij alle andere aandoeningen komt de vergoeding vanuit de aanvullende verzekering.

Maar let op: niet alle chronische aandoeningen staan op de lijst, zoals bij reuma het geval is. Je bent dan dus afhankelijk van je aanvullende verzekering voor de vergoeding. Er zit nog een addertje onder het gras, want de vergoeding vanuit de basisverzekering begint in sommige gevallen pas nadat je twintig behandelingen zelf hebt betaald. Heb je deze niet verzekerd in je aanvullende pakket, dan moet je het alsnog uit eigen zak betalen.”

Behoorlijk ingewikkeld

Toet: “Het komt tegenwoordig helaas steeds vaker voor dat mensen de aanvullende pakketten niet meer kunnen betalen. Vooral voor mensen met chronische klachten is het soms lastig omdat zij al veel kosten hebben vanwege hun gezondheidsproblemen. Daarom zetten we ons als beroepsgroep ervoor in om meer aandoeningen vanuit de basisverzekering te laten vergoeden. Dat is gelukt voor fysiotherapie bij COPD en artrose, vaatklachten bij de benen en bekkenfysiotherapie bij incontinentieklachten. Al met al is het dus behoorlijk ingewikkeld. Kom je voor het eerst bij de fysiotherapeut, dan kijkt die daarom niet alleen naar je klachten maar ook naar je verzekering. Zo weet je in ieder geval altijd waar je aan toe bent.”