Over voorbereiding, regie en overzicht
Hoe zorg je ervoor dat jij je prettig voelt in de relatie met je dokter of specialist? Deskundigen Ellen Smets en Rob van Marum geven zeven tips om een mondige, kritische patiënt te worden.
1. Wissel gerust van arts
Ellen Smets: "Patiënten die zich veilig voelen bij hun dokter durven meer uitleg te vragen wanneer iets niet duidelijk is. Die kennis maakt dat ze zich strikter houden aan medicijn- en leefstijlvoorschriften. Heb je geen goed gevoel bij je arts? Vraag je dan af of je wel wilt blijven en wat je precies zoekt. Veel ervaring bijvoorbeeld, of goede communicatie. Bespreek met je huisarts, vrienden en kennissen of ze zo’n arts kennen. Mensen voelen zich vaak bezwaard om te wisselen van dokter, maar de relatie met je arts is te belangrijk voor je welbevinden en gezondheid om dit een struikelblok te laten zijn."[ITEMADVERTORIAL]
2. Durf te vragen
Rob van Marum:"Stel: je slikt verschillende medicijnen vanwege een hoge bloeddruk en hartproblemen. En dan blijk je ook suikerziekte te hebben. Automatisch krijg je een cholesterolverlager voorgeschreven om het risico op een hartinfarct of beroerte te verkleinen. Alleen: tachtig mensen moeten cholesterolverlagers slikken om één hartinfarct te voorkomen. De kans is dus groot dat je die pillen voor niets slikt. Wil je dat risico op een hartinfarct wel op die manier behandeld hebben? Misschien word je moe van die medicijnen, of krijg je er spierpijn van. Bespreek dit met je arts: ‘Wat gebeurt er als ik de medicijnen niet ga slikken? Wat zijn mogelijke bijwerkingen als ik ze wél slik? Hoe groot is dán het risico op een hartinfarct?’ Durf te vragen. Ben je daar niet zo goed in, neem dan iemand mee die er wel goed in is."
3. Bereid je voor op het gesprek
"Patiënten die goed geïnformeerd zijn over hun ziekte zijn over het algemeen tevredener, minder angstig, en gaan beter om met de gevolgen ervan. Een goede voorbereiding op het gesprek met je arts is daarbij belangrijk. De beste informatie krijg je als je eerst bedenkt wat je wilt weten. Het is niet altijd makkelijk daar achter te komen. Voordat je in gesprek gaat met je arts, kun je een brochure met voorbeeldvragen raadplegen, bijvoorbeeld 'In gesprek met je arts' van het KWF. Schrijf je vragen op, vertel aan het begin van het gesprek dat je daar graag antwoord op wilt en hou op die manier de regie in handen. Je hoeft niet bang te zijn dat het consult hierdoor uitloopt; goed voorbereide gesprekken verlopen vaak efficiënter," aldus Ellen Smets.
4. Hou het overzicht
"De ene specialist weet veel van het hart, de ander van de nieren. De huisarts weet meestal meer van jou als geheel. Krijg je een nieuwe aandoening, bespreek dan met je huisarts of je die aandoening wel of niet wilt laten behandelen. Welke gezondheidsklachten heb je verder nog, hoe ziet je leven eruit, wat vind je belangrijk? En als je al meerdere medicijnen slikt: overleg met je apotheker wat de combinatie van al die middelen met je dóet. Komen je huisarts en apotheker er samen niet uit, vraag dan of ze er een geriater bij betrekken. Hij of zij heeft ervaring met de combinatie van aandoeningen, geneesmiddelen en bijwerkingen," vertelt Rob van Marum.
5. Doe de hoe-voel-ik-me-test
Ellen Smets: "Het is niet altijd makkelijk om bij een arts onder woorden te brengen hoe je je voelt. Wil je daar vóór een consult meer inzicht in krijgen, dan kun je de lastmeter invullen. Bij deze test geef je met rapportcijfers aan hoe het onder andere lichamelijk en emotioneel met je gaat. Wanneer je zelf weet hoe je ervoor staat, kun je dat beter bespreken met je arts."
6. Neem de regie
Rob van Marum: "Je bent zelf het deskundigst waar het je lijf betreft. Misschien heb je bijvoorbeeld een hoge bloeddruk én ben je ook iemand die snel het evenwicht verliest. Wil je dan de rest van je leven bloeddrukverlagers slikken? Deze middelen vergroten de kans dat je valt en dat je daarbij een heup breekt. Per jaar breken in ons land 17.000 55-plussers een heup. Bij 97 procent komt dat door een val. Een kwart van de mensen die een heup breekt, leeft na een jaar niet meer. Dan heb je dus geprobeerd om te voorkomen dat je een hartinfarct krijgt, maar de bijwerkingen kunnen alsnog je leven verpesten. Neem de regie en zie de dokter als de adviseur die jou helpt beslissingen te nemen."
7. Hulp bij keuzestress
"Als een arts zegt dat je kunt kiezen welke behandeling je gaat krijgen, dan zul je moeten nadenken over wat je ermee wilt bereiken. En ook: wat wil je ervoor doen en laten? Hoe lastig vind je het om medicijnen te slikken? Wat zijn de bijwerkingen? Stel dat je een tumor hebt: wat is de kans dat die verdwijnt, wat zijn de overlevingskansen? Zo zijn er nog veel meer afwegingen. Op kiesbeter van Zorginstituut Nederland vind je goede keuzewijzers voor ziekten, aandoeningen en operaties."
Ellen Smets is hoogleraar medische communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze doet onderzoek naar communicatie tussen patiënten en zorgverleners. Zoals: hoe kan een arts ervoor zorgen dat de patiënt zich prettig bij hem of haar voelt en de beste medische behandeling krijgt? En wat kan de patiënt er zelf aan doen?
Rob van Marum is geriater in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Hij behandelt daar onder anderen oudere patiënten die verschillende soorten chronische aandoeningen hebben. Daarnaast is hij aan het VUmc hoogleraar Farmacotherapie bij ouderen.
- Plus Magazine
