Wat is sportvasten?

Sportvasten is bedacht door Remco Verkaik, een medisch bioloog die eerder sport- en voedingsadviezen ontwikkelde voor topsporters en mensen met diverse ziektebeelden. Hij ontdekte dat een combinatie van sporten en vasten een wonderbaarlijk effect heeft op het lichaam. Door de suikervoorraad in je spieren helemaal op te maken, dwing je je lever en spieren om vetreserves aan te spreken. Deze trainingsprikkel zou ervoor zorgen dat je meer vet verbrandt, duursporten langer volhoudt, sneller herstelt en minder zin hebt in zoetigheid en tussendoortjes.

Sporten en vasten

Een sportvastenkuur duurt tien dagen. De eerste drie dagen bouw je je voeding langzaam af. Eerst mag je bijvoorbeeld nog fruit, wat groente en pistachenootjes eten. Later blijft het bij een salade en een kom soep. Zo raak je gewend aan driemaal daags eten. Vervolgens drink je drie dagen alleen sappen. Daarna ga je stapsgewijs in vier dagen weer meer eten, om te wennen aan vast voedsel en je spijsvertering op gang te brengen. Een coach geeft exact aan wat en hoeveel je mag nuttigen.

Om ervoor te zorgen dat je geen voedingsstoffen te kort komt, gebruik je gedurende de kuur verschillende voedingssupplementen, zoals een multivitamine, calcium, magnesium, zink, omega-vetzuren en aminozuren. Tijdens het sportvasten doe je elke dag twintig tot maximaal dertig minuten een cardiotraining, zoals hardlopen, fietsen of roeien.

Vetverbranding stimuleren

Het idee achter het sportvasten is dat je je stofwisseling ermee verandert. Je haalt altijd energie uit vet en koolhydraten. Door te vasten en sporten tegelijk maak je je koolhydraatvoorraad grotendeels op. Zo dwing je je lichaam om voornamelijk vet als energiebron te gebruiken. Je blijft naast vet ook wel wat koolhydraten verbruiken: deze twee systemen zijn tegelijkertijd aan het werk.

Een verbeterde vetverbranding is goed voor je uithoudingsvermogen. Tijdens langdurig fietsen of hardlopen raken je koolhydraten immers op, maar op vet kun je heel lang door. Daarnaast helpt het om van overtollige reserves, zoals het gevaarlijke buikvet, af te komen.

De omschakeling van suiker- naar vetverbranding noemt Verkaik de 'metabolic switch'. Of je deze switch gemaakt hebt, kun je tijdens de kuur testen met een urinestrip. Als je vetten verbrandt, plas je namelijk ketonen uit. Met gezond eten, niet te veel koolhydraten, regelmatig te sporten en af en toe een korte minikuur, zou je na een sportvastenkuur blijvend meer vet verbranden dan voorheen.

Meningen

Ervaringsdeskundigen zijn positief over sportvasten. Veel sportvasters doen via weblogs verslag van hun bevindingen en zijn vrijwel zonder uitzondering enthousiast over de trainingskuur. Ze voelen zich fitter, gezonder, kunnen langer hardlopen of fietsen zonder moe te worden en zijn een paar kilogram kwijt. Sommige mensen zijn ook eindelijk verlost van hun hunkeringen naar snoep en tussendoortjes.

Critici zijn er echter ook genoeg. Zij twijfelen aan het bestaan van de metabolic switch, wijzen op het risico dat je na zo’n korte kuur snel weer aankomt en plaatsen kanttekeningen bij de kosten van de kuur (vanaf 235 euro).

Sportorganisatie NOC*NSF raadt topsporters sportvasten af, omdat volgens hen de mogelijke voordelen niet opwegen tegen de nadelen en er nog geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan is. Als mogelijke risico’s voor topsporters noemen zij onder andere het verlies aan spiermassa, verslechtering van je (koolhydraat)verbranding en vermindering van je weerstand. Volgens NOC*NSF zijn deze nadelen niet te ondervangen met voedingssupplementen.

Bewijs nodig

Het Voedingscentrum geeft aan dat sportvasten twee bekende methoden om je vetverbranding te verhogen combineert: duursport en vasten. De supplementen die je erbij gebruikt kunnen er inderdaad aan bijdragen dat je langer vol zit, sneller op vetverbranding overschakelt en je spiermassa spaart. Of de gunstige effecten die beloofd worden echt optreden, vindt het Voedingscentrum niet duidelijk. Daarvoor is eerst wetenschappelijk bewijs nodig.

"Of deze methode sportprestaties daadwerkelijk verhoogt, de behoefte om te snoepen verlaagt, het gewicht en buikomvang vermindert en hoe lang de gevonden effecten blijven bestaan is dus nog onduidelijk. Indien de geclaimde effecten in wetenschappelijk gepubliceerd onderzoek worden aangetoond, lijkt me deze methode met name geschikt voor sporters die wedstrijdprestaties moeten leveren en om onder begeleiding te gebruiken", aldus Roy van der Ploeg, woordvoerder van het Voedingscentrum.​

Onderzoek

De organisatie achter sportvasten werkt inmiddels aan wetenschappelijke onderzoeken om hun methode te onderbouwen. Hopelijk wordt binnenkort dus duidelijk of het nu wel of niet een verstandige trainingsmethode is.