Hoe meer verse groenten, hoe gezonder de pizza wordt
Pizza: we zijn er dol op met zijn allen. Jaarlijks verorberen we in Nederland meer dan 100 miljoen pizza’s. In de pizzeria, uit het koelvak of vriesvak van de supermarkt of thuisbezorgd. En heel af en toe zelfgemaakt. Om te kijken hoe gezond of ongezond deze nationale lieveling is, leggen we de pizza eens onder de loep.
Als er iets comfortfood is dan is het wel pizza. Die Italianen – volgens overlevering waren het de Napolitano - wisten waar ze mee bezig waren toen ze de pizza bedachten. Bijna iedereen is gek op de combinatie van versgebakken brood met tomatensaus en mozzarella. Je kunt je ook bijna niet voorstellen dat pas in 1969 de eerste pizzeria in Nederland werd geopend. Tegenwoordig is de pizza niet meer weg te denken uit ons eetrepertoire. Alleen al een willekeurige online supermarkt heeft keuze uit meer dan 125 verschillende pizza’s en in bijna in elke plaats is wel een (afhaal)pizzeria te vinden.
De basis
In de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum vind je geen pizza. Volgens de regels van het Voedingscentrum hoort een pizza bij de extraatjes die je maar af en toe eet. Maar op zich is er met de basis van een pizza niet zoveel mis. De bodem wordt traditioneel gemaakt van bloem met zout, gist, water en eventueel wat olijfolie. Het beleg bestaat uit een (verse) tomatensaus en plakjes mozzarella. Belegd met wat blaadjes basilicum en voilà, je hebt de overbekende pizza margherita.
Qua voedingswaarde kun je zo’n pizza het beste vergelijken met 3 - 4 sneetjes witbrood met kaas en plakjes tomaat. Natuurlijk is een bruine of volkoren variant beter, maar die zijn er niet zoveel in pizzaland. En helaas zijn ook heel veel pizza’s niet zo puur van samenstelling. De pizza die je eet bij een goede pizzeria daargelaten, maar haal je een pizza uit het koelvak of de diepvries dan zitten er in zo’n pizza al snel veel andere (hulp)stoffen. Deze zijn nodig om de pizza langer houdbaar en aantrekkelijk te houden. Denk hierbij aan conserveermiddelen, antioxidanten, voedingszuren en dextrose, oftewel suiker. Daarnaast doen fabrikanten er alles aan om een onweerstaanbaar lekkere pizza te maken. Dat betekent meestal veel zout en veel vet. Gemiddeld bevat een pizza - en dat is sterk afhankelijk van de soort - al snel 3 tot 4 gram zout per stuk. En er zijn uitschieters naar wel 7 gram per stuk. Als je bedenkt dat maximaal 6 gram zout per dag wordt aangeraden dan is dat zoutgehalte wel erg hoog.
De bodem
Laten we toch ook nog even naar de afzonderlijke onderdelen van de pizza kijken. We beginnen bij de bodem: hoe dikker de bodem hoe meer calorieën een pizza bevat en ook hoe meer koolhydraten. Een nadeel is dat pizza’s bijna altijd van witmeel gemaakt zijn. Wel zie je de laatste tijd steeds meer pizza’s met een bodem van bloemkool of waarin andere groenten zijn verwerkt. Dat maakt de pizza iets slanker en minder koolhydraatrijk. Maar laat je niet voor de gek houden. Check bij vermelding van een groentebodem of er ook echt een substantieel deel van de bloem vervangen is door groenten. En natuurlijk moet je zelf beoordelen of je zo’n bodem lekker vindt. Wil je een pizza met bloemkoolbodem zelf maken? We hebben daar een lekker recept voor.
Artikel gaat verder onder deze post
De saus
Op een pizza zit meestal tomatensaus. Het voordeel van deze saus is dat het meetelt voor je portie groenten. Groenten zitten vol goede voedingsstoffen en in tomaten zit vooral veel lycopeen. Dit is een antioxidant en beschermt het lichaam tegen zogenoemde vrije radicalen en andere schadelijke stoffen die in het lichaam vrijkomen. Je lichaam neemt lycopeen beter op in bewerkte vorm zoals in een saus dan uit rauwe tomaten. Dus die saus is zo gek nog niet. Bij kant-en-klare pizza’s uit de supermarkt is de saus meestal niet heel puur en verantwoordelijk voor een deel van het zout.
Het beleg
Dat wat een pizza echt gezond of ongezond maakt, is het beleg. Pizza’s met veel kaas (4 formaggi), worst (salami) of ham (prosciutto) leveren extra veel zout, vet en dus ook extra calorieën. Pizza’s met vis zoals tonijn (tonno), zalm (salmone) of zeevruchten (frutti di mare) zijn dan wat gezondere keuzes om dat het vet dan tenminste nog de belangrijke visvetzuren levert. De meest gezonde keuze zijn pizza’s die belegd zijn met vooral groenten (vegetariana, 4 stagioni, funghi). Dit levert geen extra vet of zout en draagt bij aan de portie groenten die je op een dag nodig hebt.
De gezondste keuzes
Een pizza met een dunne bodem en rijkelijk belegd met slanke smaakmakers als groente is de gezondste keuze. Vraag bij een pizzeria om een pizza met weinig kaas. En check bij verpakte pizza's het zoutgehalte. Vind je de portie groenten nog aan de lage kant: eet er dan een salade bij, of beleg je pizza rijkelijk met rucola. Dat is altijd een lekkere combinatie.
Dit artikel is geschreven door Mary Stottelaar. Mary is diëtist. Ze volgt de wetenschap op de voet en schrijft al jaren over voeding en gezondheid. Haalbaarheid en smakelijkheid van adviezen staan bij haar voorop.
