Laatst publiceerde je een artikel over intermittent vasten: volgens u niet bewezen en geen goed idee. Maar op Pubmed zijn er ook positieve onderzoeksresultaten te vinden. Hoe zit dat?
Gerja
Linda Hogervorst, diëtist:
Bedankt voor het toesturen van het artikel en het stellen van jouw vraag. Heel goed dat je mij op dit artikel hebt gewezen.
Alternate-day fasting
In dit humane, Amerikaanse onderzoek (uit 2009), wordt het effect van alternate-day fasting (ADF) op gewichtsverlies in obese proefpersonen onderzocht. ADF houdt in dat er om en om één dag (24 uur) naar wens gegeten wordt en één dag gevast wordt. Vasten wil in dit geval zeggen dat de obese proefpersonen 25 procent minder energie (kilocalorieën; kcal) binnenkregen dan zij in hun dagelijks leven gewend waren.
Pluspunten van het onderzoek
Allereerst is het heel zinvol dat dit onderzoek heeft plaatsgevonden, omdat overgewicht, obesitas en hart- en vaatziekten wereldwijd een groot (gezondheids)probleem zijn. Iedere methode die zou kunnen bijdragen aan gewichtsverlies en gezondheidsbevordering verdient daarom de aandacht.
Het is een interventieonderzoek. Dat wil zeggen dat er geïntervenieerd werd met behulp van ADF. In dit tien weken durende onderzoek werden in de eerste twee weken de beginwaarden van alle proefpersonen vastgesteld. Voorbeelden hiervan zijn: het gebruikelijke voedingspatroon, het gewicht en labwaarden (zoals: het cholesterolgehalte en de bloeddruk). Daarna werd twee keer vier weken (acht weken in totaal) ADF ingezet. Deze onderzoeksmethode maakte het mogelijk om per proefpersoon te onderzoeken wat het effect van ADF was ten opzichte van bovengenoemde beginwaarden.
Gedurende de laatste vier weken ADF, werd er tevens voedingsbegeleiding van een diëtist ingezet. Hierdoor konden proefpersonen ook zelf thuis met ADF aan de slag gaan. Voornamelijk de laatste vier weken van het onderzoek geven dus een realistisch beeld van het effect van ADF op gewichtsverlies en gezondheidsbevordering.
Met behulp van acht weken ADF waren de proefpersonen gemiddeld 5,8 procent (van hun lichaamsgewicht) afgevallen ten opzichte van de beginwaarden. Ook het cholesterolgehalte, de bloeddruk en de hartslag daalden. De langetermijneffecten van ADF zijn echter nog niet onderzocht. Bovendien is het goed om je te realiseren dat personen ook met ieder ander dieet kunnen afvallen. De sleutel hiervoor is dat personen bewuster bezig zijn met hun voedingspatroon.
Minpunten van het onderzoek
De proefpersonen in dit onderzoek zijn geworven door middel van advertenties in buurthuizen en bibliotheken. Dit kan gezien worden als een nadeel van het onderzoek, omdat hier in alle waarschijnlijkheid andere personen op af komen dan wanneer er ook gebruik gemaakt werd van bijvoorbeeld social media en internet. Bovendien zijn proefpersonen in de regel gemotiveerder dan de gemiddelde bevolking. Daarnaast bestond dit onderzoek uiteindelijk uit slechts 16 proefpersonen, waarvan 12 vrouwen en 2 personen met een witte huidskleur. Het aantal proefpersonen was dus erg klein en de proefpersonen die deelnamen zijn weinig representatief voor de gemiddelde Nederlandse bevolking.
Het is een nadeel dat er niet inzichtelijk werd gemaakt hoeveel calorieën de proefpersonen gemiddeld per dag binnenkregen. De proefpersonen die deelnamen aan dit onderzoek bereikten iets meer gewichtsverlies dan van tevoren werd gedacht. Dit suggereert dat de personen op de "gewone dagen" ook minder energie binnenkregen dan zij gewend waren. Het is de vraag in hoeverre de proefpersonen ADF volgden. Het is dus goed mogelijk dat het dieet meer op het dieet lijkt dat wij gewend zijn (dat wil zeggen: iedere dag minder eten en drinken).
Dit onderzoek naar het effect van ADF op gewichtsverlies en gezondheidsbevordering is helaas nog steeds één van de weinige onderzoeken dat heeft plaatsgevonden. Bovendien richt een gedeelte van de onderzoeken die wel hebben plaatsgevonden zich op een andere doelgroep (personen met een gezond gewicht) dan waar wij in geïnteresseerd zijn (personen met overgewicht of obesitas). Het aantal (voor ons) interessante artikelen is dus nog steeds te klein om conclusies uit te trekken.
Pas als er genoeg onderzoek heeft plaatsgevonden, kunnen er één of meer systematisch(e) overzichtsartikel(en), ofwel: review(s), geschreven worden. Dit zijn een soort samenvattingen van het bestaande wetenschappelijke bewijs van het effect van een (voedings)interventie op de gezondheid. Pas als uit reviews blijkt dat (bijna) alle neuzen dezelfde kant op staan, worden voedingsrichtlijnen en adviezen aangepast.
Conclusie
Het onderzoek is interessant en op een goede manier uitgevoerd. Er is echter meer wetenschappelijk onderzoek nodig naar het effect van ADF op gewichtsverlies en gezondheidsbevordering. Hierbij dient erop gelet te worden dat er meer representatieve proefpersonen meedoen aan het onderzoek en dat de onderzoeksperiode langer aanhoudt. Ook de werkelijke calorie-inname dient inzichtelijk gemaakt te worden. Zodra er overzichtsartikelen geschreven worden, kunnen er goede conclusies met betrekking tot ADF getrokken worden.
Tot die tijd zou deze methode niet mijn directe voorkeur hebben. Indien je deze methode wel wilt toepassen om gewichtsverlies te bewerkstelligen: let er dan op dat je dit op een goede en gezonde manier doet.
Linda Hogervorst is freelance diëtist en heeft een master’s degree in Nutrition and Health. Ze is eigenaar van de eenmanszaak Into Food. Inmiddels beantwoordt ze geen expertvragen meer voor Gezondheidsnet. Heb je een vraag over voeding? Stuur dan een mail naar voedingsdeskundige Patricia Schutte.
Heb je ook een vraag? Stel deze dan aan een van onze experts. Ga met spoedeisende vragen altijd naar je huisarts, daarvoor zijn de experts niet de aangewezen persoon. Ze stellen ook geen diagnoses. De overige voorwaarden vind je hier.
