Gezonder en gelukkiger door sporten in de kou of koud afdouchen
Vroeger zag je alleen op nieuwjaarsdag mensen een frisse duik in de zee nemen. Tegenwoordig kijkt niemand meer gek op als iemand in november gaat zwemmen in open water of dagelijks een koude douche neemt. Want kou maakt gezonder én gelukkiger. Dat is de afgelopen jaren wel duidelijk geworden. Wat de laatste feiten hierover zijn? Wie kunnen we dat beter vragen dan twee experts op dit gebied: arts Mariëtte Boon en integrale leefstijlhuisarts Monique Tjon-A-Tsien.
Allereerst, welke manieren van koudetraining zijn er?
"Onder koudetraining worden alle activiteiten verstaan die plaatsvinden beneden een temperatuur van 18 graden Celsius. Dat kan gaan om het lager zetten van de thermostaat in je huis, het met weinig kleding aan sporten of lopen in de koude buitenlucht, zwemmen in koud water buiten, een sneeuwbad nemen én natuurlijk koud afdouchen. Koudetraining is overigens niet iets nieuws. De bewustwording dat watertherapie en het nemen van koude baden gezond zijn, is al eeuwen oud. Hippocrates, de grondlegger van de moderne geneeskunde, meldde al de gezondheidseffecten van koud water."
Zowel koud afdouchen als een plons nemen in open water in de winter wint aan populariteit. Hoe komt dat?
"Steeds meer mensen ervaren dat kou blij maakt en een positief effect heeft op je immuunsysteem. Daarnaast geeft het je zogeheten bruine vet een boost en kan je er gemakkelijker een gezond gewicht mee behouden en/of afvallen. Ook het vrij komen van verschillende gelukshormonen samen met het sociale verbindende effect is de belangrijkste reden dat mensen koudetraining zo prettig ervaren en het blijven doen. Belangrijk aspect is ook dat kou het lichaamsbewustzijn stimuleert. Je voelt beter wat je nodig hebt om gezond te leven en mentaal in balans te blijven. Zowel je weerstand als veerkracht verbetert."
Wat zijn de laatste nieuwe feiten?
1. Bruin vet heeft een ritme
"Even in het kort het geheugen opfrissen: mensen hebben wit en bruin vet. Bruin vet verbrandt vetten tot warmte. Hoe harder je bruine vet werkt, des te meer calorieen je verbrandt. Een van de laatste ontdekkingen is dat bruin vet 's ochtends actiever is dan 's avonds. Dit betekent dat je wat betreft effecten op je stofwisseling 's ochtends meer profijt hebt van het opzoeken van kou dan 's avonds."
2. Bruin vet gaat samen met minder hart- en vaatziekten
"Mensen met bruin vet hebben minder vaak suikerziekte en hart- en vaatziekten. Dit is gebleken uit een grote Amerikaanse studie waarin ruim 130.000 PET-CT scans werden bekeken. Een PET-CT scan is een speciaal soort scan waarop bruin vet gemeten wordt. Daarnaast hadden mensen met bruin vet ook lagere bloedsuikers en bloedvetten (triglyceriden). Nog meer reden om de kou op te zoeken en het bruin vet te stimuleren dus!"
*referentie : Becher et al. Brown adipose tissue is associated with cardiometabolic health. Nat Med 2021
Is koudetraining voor iedereen geschikt?
"Nee, zeker niet. Wij zijn erg enthousiast over koud douchen. Maar wanneer je zwanger bent, epilepsie hebt, een ernstig hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, koude-urticaria, reumatoïde artritis, slecht werkende nieren of het fenomeen Raynaud hebt, wordt koud douchen afgeraden. Bij twijfel kan je het beste vooraf met je huisarts overleggen."
Wil je meer weten over 'bruin vet'?
Luister dan naar deze aflevering van Gezond Gesprek met als onderwerp 'vet'! In deze podcast praten Liesbeth van Rossum en Mariëtte Boon over lichaamsvet en hoe je dat kunt beïnvloeden.
Mariëtte Boon is arts aan het Leids Universitair Medisch Centrum en gespecialiseerd in obesitas en wetenschapper op het gebied van metabolisme en bruin vet. Monique Tjon-A-Tsien is oprichtster van Koudeseminaar en Adempro (Gezondheidsinstituten voor Kou & Adem) en werkzaam als integrale leefstijlhuisarts in Wateringen.
- Mariëtte Boon en Monique Tjon-A-Tsien
