8 vragen over diabetesmedicijn Ozempic

1. Wat is Ozempic?

Ozempic bevat semaglutide, dat wordt toegediend via een injectie met een voorgevulde pen. Semaglutide lijkt op een verzadigingshormoon in het lichaam (GLP1). Normaal gesproken wordt dat hormoon in de dunne darm aangemaakt na het eten van een maaltijd. Ozempic is een goedgekeurd medicijn voor mensen met diabetes type 2 omdat het de hoeveelheid glucose in het bloed verlaagt en het hongergevoel remt. Een arts kan dit medicijn op recept voorschrijven aan mensen met diabetes, die het gebruik combineren met een dieet en lichaamsbeweging.

2. Werkt Ozempic ook tegen overgewicht?

Gewichtsverlies is één van de bijwerkingen van Ozempic. Volgens het Farmacotherapeutisch Kompas, waarin eigenschappen van geneesmiddelen zijn samengevat, komt gewichtsafname als bijwerking voor bij 1 tot 10 procent van de gebruikers. Maar gewichtsverlies is helaas niet de enige bijwerking: misselijkheid en diarree komen voor bij meer dan 10 procent van de gebruikers. En ook braken, oprispingen, buikpijn, obstipatie, duizeligheid, vermoeidheid en afname van eetlust staan in het rijtje van bijwerkingen die vaak voorkomen. Volgens bijwerkingencentrum Lareb kan daarnaast de bloedsuikerspiegel te laag worden en kunnen er reacties op de prikplaats ontstaan. Ook zeldzame maar ernstige bijwerkingen kunnen optreden, zoals het ontstaan van galstenen, nierfalen, acute ontsteking van de alvleesklier, of een ernstige allergische reactie.

3. Hoe erg is het om een medicijn te nemen dat niet geregistreerd is voor obesitas?

Een medicijn gebruiken waarvoor het eigenlijk niet is goedgekeurd, wordt off-labelgebruik genoemd. Ozempic is alléén goedgekeurd voor gebruik bij diabetes type 2. In de bijsluiter staat daarom niet aangegeven hoe het medicijn gebruikt moet worden om af te vallen en welke dosering daarvoor nodig is. Bovendien is gebruik van Ozempic niet zonder bijwerkingen. Daarom is het belangrijk dat een arts de hoeveelheid suiker in het bloed en de mogelijke bijwerkingen in de gaten houdt bij mensen die dit middel gebruiken. Medicijnautoriteit CBG waarschuwt daarom Ozempic alleen te gebruiken onder toezicht van een arts.

4. Ozempic is in Nederland alleen op recept verkrijgbaar, hoe komen mensen er dan aan?

Heel goede vraag! Hoewel het niet mag, kunnen mensen via internet soms toch aan Ozempic komen. De vraag naar Ozempic is de laatste tijd snel gestegen, waarschijnlijk door het off-labelgebruik als afslankmiddel. Uit onderzoek van het Europees Medicijnagentschap blijkt dat in sommige landen in Europa veel Ozempic verkocht wordt zonder vergoeding door de verzekeraar. Dit kan volgens het CBG wijzen op off-labelgebruik. In Nederland heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in december vorig jaar een aantal webshops gesloten die het medicijn illegaal verkochten. Het gevolg is in ieder geval wel dat er wereldwijd een tekort is ontstaan aan Ozempic, wat naar verwachting nog het hele jaar blijft aanhouden. Voor mensen met diabetes die Ozempic gebruiken, is dat heel vervelend. Zij lopen gezondheidsrisico’s als ze Ozempic niet krijgen. Ze kunnen bijvoorbeeld last krijgen van een ontregelde bloedsuikerspiegel, ook wel hypers of hypo’s genoemd. Dit is schadelijk voor het lichaam. Een overstap naar een ander medicijn is vaak niet wenselijk. Het CBG hoopt dat alle partijen, van fabrikant tot voorschrijvende artsen en medicijngebruikers, meewerken om dit belangrijke medicijn zo goed mogelijk beschikbaar te houden voor mensen met diabetes.

5. Er is toch nog een ander medicijn dat niet alleen bij diabetes wordt vergoed, maar ook voor gebruik bij obesitas?

Ja, dat klopt. Het gaat om liraglutide, dat net als semaglutide lijkt op een verzadigingshormoon. Het verlaagt ook de bloedsuikerspiegel en remt het hongergevoel. Liraglutide was oorspronkelijk alleen goedgekeurd voor behandeling van diabetes onder de merknaam Victoza. Maar sinds enkele jaren is het ook goedgekeurd voor de behandeling van obesitas onder de merknaam Saxenda. En vanaf april 2022 wordt het ook vergoed vanuit de basisverzekering voor gebruik bij obesitas (voor diabetes werd het al langer vergeod). Overigens zitten hier wel voorwaarden aan. Lees hier alles over afslankmedicijn Saxenda.

6. Is Saxenda het enige obesitasmedicijn dat vergoed wordt?

Nee, inmiddels is er nog een tweede medicijn dat onder voorwaarden vergoed wordt: Mysimba. Dit obesitasmedicijn bevat twee stoffen die op de hersenen werken: bupropion verlaagt de activiteit van dopamine, waardoor de eetlust afneemt en naltrexon, dat de behoefte om te eten vermindert. Daarnaast kunnen mensen met een zeldzame erfelijke vorm van obesitas vanaf oktober 2022 setmelanotide (Imcivree®) vergoed krijgen uit het basispakket van de zorgverzekering.

7. Zijn dit soort afslankmedicijnen een alternatief voor een maagverkleining?

Zeker. Een deel van de mensen die voor obesitasmedicatie in aanmerking komt, kwam voorheen op de operatietafel van de bariatrisch chirurg terecht. Nu kan een deel van hen wellicht geholpen worden met medicatie in combinatie met een leefstijlinterventie.

8. Wat gebeurt er eigenlijk als iemand stopt met obesitasmedicatie?

Dan neemt het gewicht weer toe. Eigenlijk vergelijkbaar met bloeddrukverlagers en cholesterolverlagers: zodra iemand daarmee stopt, stijgt de bloeddruk of het cholesterolgehalte weer. Voor blijvend gewichtsverlies zullen deze middelen dus levenslang gebruikt moeten worden.

Meer weten over obesitas? Luister naar deze aflevering van Gezond Gesprek over de oorzaken van overgewicht en obesitas, of naar deze podcastaflevering over de Gecombineerde Leefstijl Interventie.

Dit artikel is geschreven door Angela Severs. Als voedingswetenschapper volgt Angela de ontwikkelingen over voeding, leefstijl en gezondheid op de voet. Haar passie is het vertalen van de nieuwste resultaten in adviezen voor de dagelijkse praktijk.