Nierfalen: een aandoening met mogelijk ernstige gevolgen

Wat is nierfalen?

Elk mens heeft twee nieren, die elk ongeveer zo groot zijn als een citroen. Deze organen hebben veel verschillende functies, waaronder het reguleren van de bloeddruk, het aanmaken van vitamine D, en het aanmaken van rode bloedcellen. Ook zorgen de nieren ervoor dat je bloed wordt gereinigd. De nieren halen namelijk de gif- en afvalstoffen (zoals ammonium, fosfaat en kalium) uit je bloed en zorgen ervoor dat deze stoffen via urine uit je lichaam verdwijnen. Tegelijkertijd zorgen de nieren ervoor dat belangrijke voedingsstoffen in het bloed blijven. Ten slotte zorgen de nieren voor het juiste kalkgehalte in de botten. Als het de nieren niet langer lukt om deze taken (voldoende) uit te voeren, wordt dit nierfalen genoemd.

Er bestaan twee vormen van nierfalen. Allereerst kan er sprake zijn van acuut nierfalen. In dat geval werken de nieren plotseling niet meer. Deze vorm van nierfalen kan binnen enkele dagen tot weken ontstaan. Daarnaast kan er sprake zijn van chronisch nierfalen. In dat geval gaan de nieren langzaam achteruit. In het begin zal dit weinig klachten opleveren, aangezien de gezonde delen van de nier de slechtere delen kan compenseren.

De oorzaken van nierfalen

Acuut nierfalen kan over het algemeen drie verschillende oorzaken hebben.

• Allereerst kan acuut nierfalen worden veroorzaakt door een ontsteking van de nieren.
• Ten tweede kan acuut nierfalen worden veroorzaakt doordat er te weinig bloed naar de nieren stroomt. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen wanneer een of meerdere bloedvaten rondom de nieren verstopt raken, of wanneer de pompkracht van het hart achteruit gaat. Ook kan de bloedtoevoer afnemen doordat de patiënt plotseling veel bloed verliest, bijvoorbeeld ten gevolge van een auto ongeluk. Doordat er minder bloed naar de nieren stroomt, neemt de druk in de nieren af. Hierdoor kunnen de nieren minder goed functioneren.
• Ten slotte kan acuut nierfalen worden veroorzaakt doordat urineweg wordt geblokkeerd. Deze blokkade kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een tumor of nierstenen. Hierdoor kan de door de nieren geproduceerde urine niet worden afgevoerd, waardoor de druk in de nieren oploopt. Dit kan vervolgens op den duur beschadigingen veroorzaken.

Als acuut nierfalen niet tijdig wordt behandeld, kan dit leiden tot chronisch nierfalen. Chronisch nierfalen kan echter ook nog andere oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaken zijn:

• Een hoge bloeddruk
• Een aangeboren nierziekte
• Een afsluiting van de urinewegen
• Een nierfilterontsteking
• Diabetes

De symptomen van nierfalen

Als de nieren niet langer goed werken, leidt dit tot een opeenhoping van afvalstoffen. Deze afvalstoffen kunnen de volgende klachten veroorzaken.

• Een hoge bloeddruk, wat kan leiden tot hoofdpijn en kortademigheid
• Bloedarmoede, wat kan leiden tot vermoeidheid en een suf gevoel
• Een verminderde eetlust en misselijkheid
• Het vasthouden van vocht, waardoor bijvoorbeeld de enkels en het gezicht opzwellen
• Een verhoogde kans op infecties
• Een gele huid
• Uitdroging
• Jeuk
• Zwakkere spieren en spierkramp

Hoe wordt de diagnose nierfalen gesteld?

Een arts zal de patiënt allereerst een aantal vragen stellen, om erachter te komen of de patiënt last heeft van de voorgenoemde symptomen. Als de arts het bestaan van nierfalen vermoedt, kan hij een urine- en bloedonderzoek uitvoeren. Ook kan de arts gebruik maken van een echo, een CT-scan of een nierbiopsie.

Risicofactoren en -groepen

Er kunnen een aantal risicogroepen worden onderscheiden waarbij nierfalen vaker voorkomt.

• Allereerst komt nierfalen vaker voor bij personen die overmatig gebruik maken van alcohol of van geneesmiddelen. Dit geldt ook voor geneesmiddelen die zonder recept verkrijgbaar zijn, zoals paracetamol of aspirine.
• Ten tweede komt nierfalen vaker voor bij personen met diabetes of een te hoge bloeddruk.
• Ten slotte is de kans op nierfalen groter bij personen die te veel zout voedsel eten.

De behandeling van nierfalen

Als er sprake is van acuut nierfalen, zal de patiënt meteen medicijnen ontvangen. Dit komt doordat acuut nierfalen levensbedreigend kan zijn. Deze medicijnen kunnen ervoor zorgen dat de nieren geheel of gedeeltelijk herstellen. Als de nieren zich niet herstellen en dit er op den duur voor zorgt dat 90 tot 95 procent van de nier uitvalt, zal er over worden gegaan op dialyse of een niertransplantatie. Dialyse houdt in dat een apparaat het bloed zuivert en overtollig vocht uit het lichaam verwijdert. Dit apparaat neemt dus als het ware de functie van de niet-werkende nier over. In geval van niertransplantatie ontvangt de patiënt een nieuwe nier.

Als er sprake is van chronisch nierfalen, kunnen de nieren niet langer worden genezen. Medicijnen en een bijpassend dieet kunnen ervoor zorgen dat de nieren zo gezond mogelijk blijven, maar de nieren zullen niet meer herstellen. Ook hier geldt dat als 90 tot 95 procent van de nier is uitgevallen, er zal worden gekozen voor dialyse of een niertransplantatie.

Prognose

In geval van acuut nierfalen bestaat er een kans dat de nieren weer helemaal de oude worden of grotendeels herstellen. Als de nieren zich niet herstellen, zal dit op den duur leiden tot chronisch nierfalen. In geval van chronisch nierfalen is de prognose sterk afhankelijk van de oorzaak van het nierfalen. Bovendien zal een tijdige behandeling tot een betere prognose leiden. Wanneer er wordt gekozen voor een niertransplantatie, kan de functie van de nier weer tot 50% worden hersteld.