Verstandskiezen: ver staand of slim?

Mensen hebben in de mond ruimte voor 32 tanden en kiezen. De verstandskiezen zijn de laatste kiezen die achterin de mond naar boven komen. Normaal gesproken gebeurt dit tussen het 17e en 22e levensjaar. Dit valt gelijk met het moment dat pubers volwassen worden en met het stijgen van de leeftijd zou ook het verstand moeten komen. Vandaar de naam. Er zijn echter ook mensen zonder verstandskiezen.

De stand achter in de mond heeft dus niets te maken met de naamgeving. Het is echter wel één van de oorzaken waarom je vaak last krijgt van je verstandskiezen. Ze staan zo ver achter in de mond, dat veel mensen moeite hebben om er met de tandenborstel goed bij te komen. Daarbij hebben de meeste mensen tegenwoordig smalle kaken, waardoor er te weinig ruimte is voor de verstandskiezen om goed door te komen.

Doorkomen

Het doorkomen van de verstandskies kan pijnlijk zijn. Dit betekent niet meteen dat de kies getrokken moet worden. Je kunt de pijn bestrijden met paracetamol of ibuprofen. Ook is het belangrijk om het tandvlees voorzichtig te poetsen. Dit voorkomt ontstekingen.

Soms komen verstandskiezen maar half door, waardoor een stukje tandvlees over de kies blijft zitten. Zo’n plekje is een bron van infecties, want voedselresten blijven er gemakkelijk onder hangen. Daarbij kunnen verstandskiezen ook gekanteld of scheef doorkomen; dat geeft vaak problemen met kauwen.

Blijven de verstandskiezen pijnlijk, raakt het tandvlees ontstoken of krijg je moeite met het openen van je mond? Neem dan contact op met je tandarts.

Altijd trekken?

Als een verstandskies mooi doorkomt en gemakkelijk te onderhouden is, kun je ze prima laten zitten. Verstandskiezen kunnen op die manier ook nog een goede functie hebben. Zeker als je kiezen verliest, is het prettig om de verstandskiezen nog te hebben.

In overleg met de tandarts kun je bepalen wat het beste is. De tandarts zal ook regelmatig (eens per twee jaar) een röntgenfoto maken om te kijken hoe het er voor staat met je verstandskiezen. Zo’n foto kan helpen bij de keuze voor trekken of niet. Voor een goed herstel is het beter om de verstandskiezen voor het 25e jaar te verwijderen.

Verwijderen

Soms is het trekken van een verstandskies directe noodzaak: de kies geeft dan een hoop narigheid. Veel vaker worden de verstandskiezen preventief getrokken om problemen te voorkomen. Wanneer de kies niet helemaal netjes zit, bestaat er namelijk een verhoogde kans op ontstekingen, tandvleesproblemen, gaatjes en zelfs een tumor of cyste.

Meestal trekt de tandarts tegenwoordig verstandskiezen zelf, maar als de kans op infectie groot is of als de kies bijvoorbeeld erg diep ligt, wordt je doorverwezen naar de kaakchirurg. De vorm en de positie van de kies bepalen hoe moeilijk het trekken is.

Voor de behandeling verdooft de tandarts of kaakchirurg het betreffende gebied. Vervolgens wordt de kies met een tang eruit getrokken: meestal door een draaiende of wrikkende beweging te maken. De kaakchirurg gebruikt vaak verschillende gereedschappen, omdat de ingreep ingewikkelder is. Bij voorkeur wordt de kies er in een keer uitgetrokken; lukt dat niet, dan in stukken.

Over het algemeen doet het trekken, na het verdoven, geen pijn. Wel kun je lichte druk of trillen voelen tijdens de behandeling. De wond wordt meestal gehecht met materiaal dat vanzelf oplost.

Na het trekken?

De verdoving raakt na twee tot vier uur uitgewerkt. Tot die tijd mag je geen warm voedsel eten of drinken en kun je beter geen alcohol en sigaretten gebruiken. De bloedprop in je mond kun je beter met rust laten. Vaak komt er ook nog wel wat bloed uit je mond: dit vermengt zich met speeksel, waardoor het meer lijkt dan het is.

De eerste zes uur na het trekken, wordt aangeraden om de mond niet te reinigen. Poets je andere tanden normaal, maar doe voorzichtig in de buurt van de wond. Ga de eerste dag niet te krachtig spoelen, of zuigen aan de wond.

Je kunt de omgeving van de wond schoonhouden met een antibacterieel mondspoelmiddel. Soms krijg je van de tandarts of kaakchirurg ook een reinigingsspuitje mee om de holte waar de kies gezeten heeft goed uit te kunnen spuiten.

Pijn na behandeling

De eerste dagen na de behandeling kunnen behoorlijk pijnlijk zijn. Ook kan de wond (en je gezicht) iets zwellen of oncomfortabel aanvoelen. Je mag de eerste 48 uur gerust de maximale dosis pijnstillers gebruiken. De hoeveelheid napijn verschilt per persoon. Ook een lichte verhoging kan voorkomen.

Als de pijn aanhoudt, de zwelling niet verdwijnt of als je langdurig ziek blijft, kun je beter even contact opnemen met je tandarts. Ook bij andere complicaties zoals een langdurig dove lip of tong is het verstandig om te overleggen.