Onderhoudtips voor een gezond gebit

Wat is het nut van poetsen?

Bacteriën uit drank- en voedingsresten en uit mondslijm vormen continu een zachte, kleverige en nauwelijks zichtbare tandplak op tanden en kiezen. Gecombineerd met de afnemende zuurgraad door het eten en drinken kan dat leiden tot gaatjes. Tel daarbij op dat tandplak bijdraagt aan het ontstaan van een tandvleesontsteking. Om die reden is tandenpoetsen erg belangrijk: je verwijdert tandplak en verkleint de kans op gaatjes en tandvleesontsteking.

Elektrisch of met de hand?

Wat is dan beter: elektrisch poetsen of met de tandenborstel? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt onomstotelijk dat je met elektrisch poetsen iets meer tandplak verwijdert en beter tandvleesontsteking reduceert dan met poetsen met een handtandenborstel. Ook geven elektrische borstels met een roterend kopje meer resultaat dan borstels waarbij de haren heen en weer bewegen.Maar staar je niet blind op die studies, zegt Dagmar Else Slot: “Al kunnen de bewijzen nog zo hard zijn, alles staat en valt met de manier waaróp je poetst. Wat jouw keuze ook is, poets op een adequate manier. De tandarts of mondhygiënist kan dan tips geven die op jouw mond zijn afgestemd.”Dat zit zo: iedere mond, ieder gebit is namelijk uniek. “Dat heeft onder meer te maken met de stand van de tanden­ en kiezen, eerdere tandkundige behandelingen en de zwakke plekken in de mond. Het bepaalt hoe je de borstel het best kunt vasthouden, hoe je die specifiek moet plaatsen en hoe je die moet bewegen om optimaal te reinigen.”

Is twee minuten voldoende?

Het adagium is om minstens twee minuten per keer te poetsen. Slot: “Wil je het echt secuur doen – dit geldt vooral voor mensen die al het nodige in hun mond hebben meegemaakt – dan is dit aan de korte kant. Liever nog: focus niet op tijdsduur, maar op de techniek en de procedure.” En maakt het uit waar je begint te poetsen? “Nee, maar houd een vaste volgorde aan. Een advies is om van achteren naar voren te poetsen, volgens de zogenoemde 3 B’s: Buitenkant, Binnenkant en tot slot Boven op tanden en kiezen.”

Vóór of na ontbijt poetsen?

Dit is een andere veelgehoorde kwestie. Slot: “Beide hebben voor- en nadelen. Weet wel: telkens als je iets eet of drinkt, krijgt je gebit te maken met een ongeveer dertig minuten durende zuurstoot. Dan moet je eigenlijk niet poetsen, anders beschadig je de glazuurlaag.” En andersom: poets je eerst en eet je daarna? “Het idee van poetsen met fluoride tandpasta is dat de fluoride in de mond komt. Dat proces verstoor je als je direct erna gaat eten.”

Spoelen of spugen?

Wat mondzorgprofessionals adviseren is: spoel niet uitgebreid na het poetsen of gebruik hooguit een klein beetje water. Spuug liever de overgebleven tandpasta uit. De fluoride die achterblijft in de mond, is daarmee langer werkzaam.

Welke tandpasta is het best?

Het belangrijkste is dat tandpasta fluoride bevat, want zonder krijg je makkelijker gaatjes. “Onmogelijk is te zeggen dat de ene tandpasta beter is dan de andere”, meent Slot. “Op zich kán een tandpasta met een bepaalde claim (bijvoorbeeld ‘anti-tandsteen’ of ‘gevoelige tanden’ of ‘whitening’) het gewenste effect hebben. Kán, omdat een dergelijk product bij de ene persoon wel werkt, maar bij de andere niet of minder. Het is raadzaam om aan te zien of er effect is. Zo niet, stap dan over op een andere tandpasta met dezelfde claim. Misschien treedt ‘het gewenste effect’ op, maar gegarandeerd is dit niet. Bij tandvleesontsteking is het wel bewezen dat een tandpasta met ­tinfluoride of ­sodiumbicarbonaat positief bijdraagt aan een gezond gebit.” En, waarschuwt Slot: “Het is zorgelijk wat er op internet soms te koop is. Wees heel voorzichtig om iets aan te schaffen van een site met een vaag merk dat van alles claimt. Je weet nooit zeker wat je dan in huis haalt. In de bekende (online) winkels kun je wel met een gerust hart je fluoride tandpasta’s kopen van bekende of huismerken.”

Helpt een mondspoelmiddel?

Ga je goed om met de drie hiervoor besproken basisstappen, dan heb je veelal geen spoelmiddel nodig. Maar heb je bijvoorbeeld gevoelige tandhalzen of een slechte adem? Of heb je snel gaatjes ondanks dagelijks goed poetsen met fluoride? Is er net een verstandskies getrokken of krijg je een implantaat? Slot: “In dit soort gevallen kun je je mond aanvullend spoelen met een op de situatie afgestemd middel. De tandarts of mondhygiënist kan je meer vertellen over de juiste ondersteuning voor jouw situatie.”

Flosdraad, stokers of ragers?

Wat is de beste methode om de ruimte tussen de tanden en kiezen schoon te houden? Slot: “Uit onderzoek blijkt dat er betere methodes zijn dan flosdraad. Flossen is technisch behoorlijk lastig om het écht adequaat te doen, vaak is het effect daarom te gering.”

Reinigen tussen tanden en kiezen gaat beter en makkelijker met houten stokers. Of met de zogeheten softpiks of easypics, het rubberen of siliconen alternatief ervan. “Maar vergelijkend onderzoek tussen de oude en nieuwe variant is helaas nog niet gedaan.” Een andere methode is het gebruik van de klassieke ragers. Die ‘pijpenragers’ bestaan uit een ijzerdraad met haartjes, vaak zitten ze op een plastic houder. Ze zijn in verschillende vormen en maten verkrijgbaar. Zijn de verschillende producten met elkaar te vergelijken? Slot: “Onderzoek toont dat de moderne stokers prettiger in gebruik zijn dan de klassieke ragers wanneer het tandvlees gezond is of hooguit licht ontstoken. Maar als mondzorgprofessionals zeggen wij: heb je een flinke tandvleesontsteking of zit er meer ruimte tussen tanden en kiezen, dan blijft de rager de eerste keus.”

Een zogenoemde monddouche gebruiken is volgens Slot een mogelijk alternatief. “Deze is in Nederland minder bekend, maar uit onderzoek blijkt dat het product behoorlijk effectief is in het verminderen van oppervlakkige tandvleesontstekingen.”

Eén of twee keer poetsen?

Twee keer per dag poetsen is voldoende: één keer ’s ochtends en één keer ’s avonds. Met het ouder worden en daarmee het kwetsbaarder worden van het gebit is het aan te bevelen ook de ruimtes tussen de tanden en de kiezen schoon te houden.

Tabletjes of pasta?

Overweeg je tandpasta-tabletjes te gaan gebruiken in plaats van tandpasta? Slot heeft haar bedenkingen: “Die varen goed mee op de groene wave in de maatschappij. Zover ik kan overzien zijn ze niet veelvuldig getest bij mensen zoals al die gewone tandpasta’s. Ik vraag mij soms af of de fluoride die erin zit, er daadwerkelijk uitkomt bij het poetsen. Hierover kan ik niets vinden. Sommige tabletten bevatten zelfs bewust geen fluoride.”

Hoe voorkom je slechte adem?

Slechte adem kan worden veroorzaakt door gaatjes of tandvleesontsteking, maar vaak komt de geur van de tong af waarop bacteriën blijven zitten. Met een tongschraper krijg je die weer schoon. “Samengevat is de basis voor een goede mondgezondheid en frisse mond steeds: zorg dat er geen gaatjes zijn, geen ontstoken tandvlees, poets op de juiste manier, ook tussen de tanden en kiezen, en reinig de tong”, aldus Slot.

Mondhygiënist Dagmar Else Slot is hoogleraar Preventie in de mondzorg aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam.

Dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine april 2023. Abonnee worden van het blad? Dat doet u in een handomdraai!