Bronchitis

Wat is bronchitis?

Wanneer je inademt, stroomt de lucht via je keel naar de kleine luchtpijpjes in je longen. Deze kleine vertakkingen heten bronchiën. Een ontsteking van de bronchiën wordt bronchitis genoemd. Een kortdurende bronchitis, bijvoorbeeld door een virus of bacterie, wordt acute bronchitis genoemd. Als de bronchiën langdurig ontstoken zijn, bijvoorbeeld omdat je rookt of meerookt, heet dit chronische bronchitis.

Oorzaken van bronchitis

Acute bronchitis ontstaat meestal door een virus, bijvoorbeeld een verkoudheidsvirus of griep. Virussen komen vanuit de keel en de neus in de longen terecht. Ook bacteriën kunnen bronchitis veroorzaken, maar dat komt minder vaak voor dan bronchitis door virussen. Virussen verspreiden zich via druppeltjes speeksel en vocht in de lucht die je uitademt. Je krijgt het virus door deze druppeltjes in te ademen. Virussen kunnen ook via de handen verspreid worden, bijvoorbeeld door iemand die met de hand voor zijn mond hoest of niest en zijn handen niet wast voordat hij een voorwerp aanraakt of jou een hand geeft.

Een acute bronchitis kan ook ontstaan door een allergische reactie, vooral bij mensen met astma. Voorbeelden zijn allergieën voor boom- en graspollen, honden, katten en huisstofmijt.

Chronische bronchitis wordt meestal veroorzaakt door roken of meeroken. Hierdoor raken de longen chronisch ontstoken. Ook langdurige blootstelling aan fijnstof en giftige stoffen als houtstof, verfdampen en lijm kunnen chronische bronchitis veroorzaken. Soms ontstaat chronische bronchitis wanneer je meerdere keren achter elkaar acute bronchitis hebt gehad. Of wanneer je astma hebt die niet goed behandeld wordt. In zeldzame gevallen wordt chronische bronchitis veroorzaakt door erfelijke longziektes.

Symptomen

Bij een acute bronchitis hebben mensen meestal last van hoesten – vaak met veel slijm – en benauwdheid. Het hoesten kan pijnlijk zijn. Ook een piepende ademhaling kan wijzen op acute bronchitis. Meer algemene klachten zijn koorts en vermoeidheid. De klachten houden meestal ongeveer twee weken aan. Het hoesten kan één tot drie weken langer duren. Wanneer je rookt duren de symptomen meestal langer.

Neem contact op met je huisarts bij de volgende symptomen:

• benauwdheid
• piepende ademhaling
• ophoesten van bloederig slijm gedurende langer dan een dag
• hoesten langer dan vier weken
• sufheid of ongewone slaperigheid
• koorts langer dan vijf dagen (temperatuur boven de 38 graden Celsius)
• opnieuw koorts na meerdere dagen zonder koorts
• koorts met koude rillingen

Ook mensen met chronische bronchitis hebben vaak last van benauwdheid, hoesten en kortademigheid. De bronchiën zijn dan de hele tijd geïrriteerd en blijven slijm produceren, dat je moet ophoesten. Door de chronische ontsteking wordt het slijmvlies van je luchtwegen dikker. Hierdoor kan de lucht moeilijker in- en uitstromen en word je kortademig. Vermoeidheid, minder spierkracht en gewichtsverlies komen ook veel voor.

Hoe wordt de diagnose bronchitis gesteld?

Je arts zal eerst een aantal vragen stellen, bijvoorbeeld hoe lang je al hoest, of je benauwd of kortademig bent en of je koorts hebt (gehad). Bij lichamelijk onderzoek zal je arts onder andere naar je longen luisteren met een stethoscoop.

Soms is het nodig om extra onderzoek te doen. Om erachter te komen of je bronchitis of een longontsteking hebt, kan je arts röntgenfoto’s laten maken. Met een blaastest (longfunctietest) wordt onderzocht hoe goed je longen werken. Eventueel kan de arts wat opgehoest slijm op kweek laten zetten. In het laboratorium wordt dan onderzocht of er bacteriën in het slijm zitten en welke antibiotica dan kunnen helpen. Als er virussen in het slijm zitten, krijg je een andere behandeling, omdat antibiotica niet helpen tegen virussen.

Risicofactoren

Acute bronchitis ontstaat vooral in de herfst en de winter, als er veel verkoudheids- en griepvirussen de ronde doen. Mensen met astma, COPD (chronisch obstructieve longziektes oftewel longemfyseem) en andere longziektes zijn extra gevoelig voor bronchitis, net als mensen die roken of meeroken.

Behandeling van bronchitis

Algemene tips:

• Doe rustig aan. Je hoeft niet in bed te blijven.
• Zorg dat je genoeg drinkt, zeker wanneer je koorts hebt.
• Gebruik een pijnstiller, bijvoorbeeld paracetamol, als het hoesten pijn doet of als je je erg ziek voelt.
• Hoestdrankjes en drankjes waar een 'slijmoplosser' in zit werken meestal niet.
• Stop met roken.
• Als je moet hoesten of niezen, houd dan een papieren zakdoek voor je mond om verspreiding van virussen tegen te gaan. Was ook je handen regelmatig, zodat je andere mensen niet besmet.
• Heb je een chronische ziekte of ben je ouder dan 60 jaar? Haal ieder jaar de griepprik bij je huisarts. Als je geen oproep hebt gehad, neem dan contact op met je huisarts om te bespreken of jij in aanmerking komt voor de griepprik.
• Om bronchitis te voorkomen kun je het beste niet roken en gebieden met veel fijnstof, zoals drukke stadsgebieden en verkeerswegen, zoveel mogelijk vermijden.

Bij een acute bronchitis die veroorzaakt wordt door bacteriën zal je arts antibiotica voorschrijven. Meestal zijn antibiotica echter niet zinvol bij een bronchitis. Bronchitis wordt namelijk meestal veroorzaakt door virussen. Antibiotica helpen niet tegen virussen, maar alleen tegen bacteriën. Gebruik je antibiotica? Maak dan de kuur altijd af.

Als je erg benauwd of kortademig bent, kunnen luchtwegverwijders helpen. Dit zijn medicijnen die de bronchiën wijder maken, zodat je makkelijker kunt ademen. Het zijn medicijnen die je inademt (pufjes). Luchtwegverwijders werken snel: binnen tien tot dertig minuten ben je minder benauwd. Bij chronische bronchitis schrijft de arts soms een prednisonkuur voor om de ontsteking te remmen.

Prognose

Acute bronchitis gaat bijna altijd vanzelf binnen twee weken over. Het hoesten houdt soms nog één tot drie weken langer aan, zeker bij mensen die roken of meeroken. Hoest je langer dan vier weken of heb je vaker periodes waarin je veel hoest? Neem dan contact op met je huisarts.

Heb je in een korte periode meerdere keren bronchitis? Neem dan contact op met je huisarts. Dit soort klachten kunnen namelijk wijzen op astma of chronische bronchitis.