Wat is MS?

MS is een aandoening van het centrale zenuwstelsel, dat zijn de hersenen en het ruggenmerg. Eenvoudig gezegd werken deze als een telefooncentrale: er komen allerlei berichten binnen en er gaan er ook weer buiten. Dat gebeurt via de zenuwen.

Fout in centrale zenuwstelsel

Een voorbeeld: je stoot je voet, waardoor je pijn voelt. Dat signaal komt binnen in het centrale zenuwstelsel. Van daaruit wordt een nieuw signaal verstuurd, de reactie, zodat je je voet terugtrekt. Dat gaat allemaal razendsnel, waardoor je je er niet van bewust bent.

Bij MS loopt het fout in dit centrale zenuwstelsel, en meer bepaald in de myelineschede. Dit is het 'isolatiemateriaal' dat rond de zenuwbanen zit. Bij MS-patiënten ontstaan er ontstekingen in die myelineschede, waardoor de zenuwbaan het bericht niet goed kan overbrengen. Zo ontstaan de klachten.

Wie krijgt MS?

De ziekte duikt meestal op bij mensen tussen de 20 en 40 jaar. De piekleeftijd waarop de eerste symptomen zich voordoen, is 30 jaar. De aandoening komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen.

Verder hebben blanke personen van Noord-Europese afkomst meer kans om MS te ontwikkelen dan andere bevolkingsgroepen, zo blijkt uit onderzoek. In België lijden naar schatting 10.000 mensen aan de ziekte.

Klachten

MS-patiënten hebben allerlei uiteenlopende klachten:

• Problemen met de spieren; stijf of erg zwak.
• Gevoelsproblemen in armen en benen (prikkelingen, tintelingen, doof of branderig gevoel).
• Vermoeidheid.
• Blaasproblemen.
• Problemen met de spraak. MS-patiënten zijn soms moeilijk te verstaan.
• Problemen met de ogen; slecht zien of minder contrasten zien.
• Pijn laag in de rug.
• Bewegingen die als het ware 'stuurloos' zijn.
• Seksuele klachten.

Sommige klachten bij MS treden op in korte aanvallen van enkele seconden, tot een paar dagen. Je kunt hierbij denken aan:

• aangezichtspijn
• duizeligheid
• spierkrampen
• vallen
• spierkrampen
• dwanghuilen of dwanglachen

Oorzaken van MS

Over de oorzaken van MS tast men nog in het duister. Genetische factoren zouden een rol kunnen spelen. Onderzoeken hebben aangetoond dat familieleden van MS-patiënten meer kans hebben om de ziekte te ontwikkelen.

Verder zou ook het klimaat een invloed kunnen hebben op het ontstaan van de ziekte. Bij mensen die wonen in een warm klimaat zou MS opvallend minder voorkomen dan in minder warme klimaten. In tropische gebieden komt MS slechts heel zelden voor.

Diagnose multiple sclerose

Voor artsen is het niet gemakkelijk om de diagnose MS te stellen. Iedere patiënt heeft een ander klachtenpatroon, waardoor de ziekte soms moeilijk te herkennen is. Bovendien zijn veel van de klachten niet specifiek klachten van MS, maar komen ze ook bij andere ziektes voor.

Als de arts een vermoeden heeft dat zijn patiënt MS heeft, kan hij dat op verschillende manieren onderzoeken; via een lumbaalpunctie, MRI-scan, geëvoceerde potentialen of bloedonderzoek.

Lumbaalpunctie
Bij een lumbaalpunctie brengt de arts een lange naald in de ruimte onder het ruggemerg. Zo kan een kleine hoeveelheid hersen- en ruggemergvocht afgenomen worden. Dat vocht wordt vervolgens onderzocht op afwijkingen.

MRI-scan
Bij een MRI-scan wordt gebruikgemaakt van een magneetveld en radiogolven (magnetic resonance imaging of MRI). Met deze scan kunnen de hersenen onderzocht worden.  

Geëvoceerde potentialen
Bij dit onderzoek wordt de geleiding van impulsen door specifieke zenuwbanen gemeten. Daarvoor worden elektroden op de huid gekleefd, en worden er elektrische prikkels toegediend. De vorm en het tijdstip van het antwoord hierop geven belangrijke informatie over de gezondheid van de patiënt.

Bloedonderzoek
De arts kan ook opteren voor een bloedonderzoek. Dan wordt een bloedstaal onderzocht op de aanwezigheid van ontstekingen.

Progressief verloop

Het verloop van de ziekte is variabel en onvoorspelbaar, maar algemeen gesteld wisselen periodes van aanvallen en verbetering elkaar af.

Gemiddeld komen tijdelijke verergeringen van klachten en opflakkeringen drie keer per twee jaar voor. Vaak worden de periodes van herstel na verloop van tijd korter, tot er uiteindelijk nog nauwelijks herstel optreedt. De klachten worden ook steeds heviger. De mate van invaliditeit van de patiënt neemt ook progressief toe.

De spierkracht in de benen kan dan blijvend verminderen, waardoor je minder mobiel wordt. Ook kun je in problemen krijgen met de stoelgang en blaas. Daarnaast kun je minder goed ademen waardoor er een verhoogde kans op longontsteking is.

Behandeling van MS

Voorlopig is MS een ongeneeslijke ziekte. Er zijn geen middelen op de markt die de ziekte genezen. Tegenwoordig is het echter wel mogelijk om de ziekte af te remmen en de symptomen te bestrijden.

De behandeling gebeurt vaak door een neuroloog in samenwerking met de huisarts en een revalidatiearts. Medicijnen die ingezet worden om de klachten aan te pakken zijn injecties interferon tegen het algemene verloop en corticosteroïden (bijvoorbeeld prednison) om periodes van verergering te voorkomen. Marihuana wordt soms gebruikt tegen kramp en stijve spieren. Revalidatieprogramma's en fysiotherapie zijn verder van groot belang om zo veel mogelijk de motorische vaardigheden te behouden.

Levenskwaliteit in het gedrang

MS is geen levensbedreigende ziekte. Wel heeft de ziekte een enorme impact op de levenskwaliteit van de patiënt. Aangezien de ziekte meestal opduikt tussen 20 en 45 jaar, doorkruist de ziekte over het algemeen heel wat toekomstplannen.

Je hebt net je studie afgerond, gekozen voor een gezin of je carrière zit in de lift, en dan krijg je te horen dat je MS hebt. Zo vallen heel wat zekerheden weg, waardoor je het erg lastig kan krijgen. Belangrijk is dat jij en je omgeving weten aan te kloppen bij patiëntenorganisaties. Ook psychotherapie is een oplossing. Daar leer je omgaan met je ziekte. We geven vast enkele tips om het je iets makkelijker te maken:

• Let op met hoge temperaturen zoals in de sauna, of zelfs onder een hete douche. Hoge temperaturen kunnen immers bestaande klachten aanwakkeren of nieuwe uitlokken.
• Pas op met grote lichamelijke inspanningen. Een beetje lichaamsbeweging, zoals wandelen of fietsen, is goed, maar te veel sport is geen aanrader voor mensen met MS.
• Verder kun je het beste een regelmatig leven leiden, met vaste eetmomenten, een gezonde voeding en een regelmatige en goede nachtrust. Stress moet vermeden worden, want die maakt je vatbaarder voor klachten.

Babyplannen?

Veel vrouwelijke MS-patiënten vrezen dat hun ziekte hen zal beletten kinderen te krijgen. Die angst is nergens voor nodig. MS-patiënten kunnen doorgaans zwanger worden zoals elke andere vrouw. Vrouwen met MS zijn immers niet minder vruchtbaar dan andere vrouwen.

Wel is de zwangerschap, de bevalling en de verzorging van de baby voor hen meestal zwaarder, omdat vrouwen met MS sneller moe zijn. Daar moet je als MS-patiënte zeker rekening mee houden. Regel je hulp ruim op tijd, want je hebt deze echt nodig.

Wat de bevalling betreft, zijn er geen specifieke problemen. Als er een keizersnede nodig is, moet er wel overlegd worden over de soort verdoving. Sommige artsen zeggen immers dat een ruggenprik een verergering van MS kan veroorzaken.

Ook goed om te weten is dat je het de eerste drie maanden na je bevalling rustig aan moet doen. Veel vrouwen lopen dan de kans op een verergering van de klachten, omdat ze moeten wennen aan de nieuwe situatie.