Niet-aangeboren hersenletsel (NAH)

Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) ontstaat vaak als gevolg van een hersenbloeding, een ongeluk, hartstilstand of een operatie, al dan niet met schedelletsel als ongewenste bonus. Binnen NAH maken we onderscheid tussen traumatisch hersenletsel en niet-traumatisch hersenletsel.

​Traumatisch hersenletsel

Bij traumatisch hersenletsel ontstaat schade door een oorzaak buiten het lichaam. Denk daarbij aan een val van een trap, een botsing in het verkeer of een harde klap op het hoofd bij een vechtpartij. De gevolgen zijn dan een hersenschudding of een hersenkneuzing. Ook het shaken baby syndroom kan leiden tot traumatisch hersenletsel. Schedelletsel ontstaat als er botgedeeltes de hersenpan binnendringen als gevolg van een schedelbreuk of als het hoofd wordt geraakt door een slag- of steekwapen.

Niet-traumatisch hersenletsel

Niet-traumatisch hersenletsel is het gevolg van een proces in het lichaam wat leidt tot:

• herseninfarct
• hersenbloeding
• herseninfectie
• hersenvliesontsteking
• gezwel of tumor
• vergiftiging als gevolg van drugs of alcohol
• zuurstofgebrek door hartstilstand, bijna-verdrinking, rookvergiftiging of het afsluiten van de luchtpijp
• epilepsie
• een waterhoofd
• stofwisselingsaandoeningen

Hierdoor kunnen de hersenen beschadigd raken. Dat geldt ook voor bepaalde ziektes en aandoeningen die weliswaar als NAH kunnen worden weggezet maar waarvan de behandeling, zorg en gevolgen heel anders zijn. Bijvoorbeeld MS, Parkinson, Alzheimer en de ziekte van Huntington.

Regelcentrum

De hersenen zijn het regelcentrum van ons lichaam: ze verzorgen alles wat we doen, denken en voelen. De verschillende hersendelen hebben allemaal hun eigen taken (van het registreren van pijn tot het verspreiden van informatie) maar werken nauw samen. Als er schade optreedt in een deel van de hersenen, raakt daarom het hele systeem verstoord. Welke klachten er vervolgens optreden en wat de ernst daarvan is, hangt af van de plaats en de ernst van het hersenletsel.

Ook is van belang hoe lang iemand buiten bewustzijn is geweest na het optreden van de beschadiging. Vlak na de beschadiging vermindert namelijk het bewustzijn. Dat kan zelfs leiden tot een coma. De gevolgen daarvan zijn weer heel anders dan wanneer iemand slechts een paar minuten 'out' is geweest.

Gevolgen

De gevolgen van niet-aangeboren hersenletsel zijn onder te verdelen in zichtbare en niet-zichtbare.

Zichtbare gevolgen:

• (gedeeltelijke) verlamming aan één kant van het lichaam of verlies van spierkracht
• gevoelsstoornissen (minder gevoel voor pijn, warmte, koude, houding, beweging of tast)
• uitval van één helft van het gezichtsveld
• incontinentie of niet goed kunnen plassen
• epilepsie

Niet-zichtbare gevolgen:

• cognitief (stoornissen in concentratie, geheugen of uitvoering van activiteiten en vermoeidheid)
• communicatief (stoornissen in taal en spraak)
• gedragsmatig (overmoedig of juist teruggetrokken gedrag, rusteloosheid of agressiviteit)
• emotioneel (somberheid, depressie, angst, gebrekkig zelfvertrouwen, frustratie)

Psychische gevolgen

Hoe dan ook verandert iemands leven na het oplopen van hersenletsel ingrijpend. Opeens kunnen normale zaken als aankleden of koffie zetten lastig zijn. Of moet je eraan wennen alles met één arm te doen of je met een rolstoel te verplaatsen. Wellicht kun je niet meer verder met je hobby’s of zelfs je werk of moet je woonomgeving worden aangepast.

De psychische gevolgen van niet-aangeboren hersenletsel zijn zeker niet te onderschatten. Verwerking van het leed en de gevolgen daarvan kost tijd. Het is niet voor niets dat instellingen voor geestelijke gezondheidszorg speciale teams hebben die gespecialiseerd zijn in het omgaan met de gevolgen van NAH voor patiënten én hun partner.