Hersenen veranderen door leren
Lang heeft men gedacht dat intellect en intelligentie aangeboren waren. Dat het brein en hoe dit orgaan zich ontwikkelde al was vastgesteld bij de geboorte. Niets blijkt minder waar: de hersenen kunnen zich wel degelijk aanpassen.
Veel neurologisch onderzoek van de afgelopen tijd heeft aangetoond dat het brein zich gedurende de levensduur ontwikkelt en aanpast. Iedereen heeft bij de geboorte een ongeveer gelijk brein, maar gedurende het leven past het brein en haar ontwikkeling zich aan op basis van het leven en de ervaringen. Dit noemen we ‘neuroplasticiteit’.
Volgens Dr. Norman Doigde is de ontdekking dat ons brein ‘plastisch’ en aan verandering onderhevig is, dé ontdekking van ruim 400 jaar neurologisch onderzoek. De hersenen worden namelijk beïnvloed door onze zintuiglijke waarnemingen, handelingen en zelfs onze gedachten en verbeeldingen. Het aanpassen gebeurt echter niet meteen, maar daar gaat een lang proces aan vooraf.
Hoe werkt het?
De hersenen hebben het vermogen om nieuwe verbindingen tussen neuronen (hersencellen) aan te maken. Hierdoor kan het brein zich reorganiseren. Iedere dag sterven miljoenen neuronen af, dus de hersenen moeten zich wel constant vernieuwen met nieuwe cellen. Neuroplasticiteit is dus een continu proces in je brein.
Externe factoren, zoals hoe je leeft, hebben echter wel invloed op de mate en intensiteit van neuroplasticiteit. Zo maakt een kind dat naar school gaat en veel nieuwe dingen leert een heleboel nieuwe cellen aan in hersengebieden voor taal- en rekenvaardigheid.
Ouder worden
Uit onderzoek is gebleken dat ook bij oudere mensen (50+) steeds weer nieuwe neuronen worden aangemaakt. Het is dus niet zo dat met het ouder worden dit proces stopt. Zelfs senioren maken nog frequent nieuwe hersencellen aan. Neuroplasticiteit is hier de oorzaak van.
Het brein bij ouderen zit wel wat anders in elkaar dan bij jongere mensen omdat de hersenen zich al meerdere malen aangepast hebben. Ook gebruiken senioren hun brein net wat anders. Dat is gemakkelijk te verklaren: ouderen maken wel degelijk nieuwe neuronen aan, maar wel in mindere mate.
Overname
Ook de hersenen slijten als je ouder wordt. Gelukkig kun je dit grotendeels compenseren. Neuroplasticiteit is hier verantwoordelijk voor. Het zorgt ervoor dat bepaalde hersengebieden die beschadigd of verouderd zijn, overgenomen worden door andere gebieden. Mede daarom gebruiken oudere mensen vaak meerdere gebieden voor één bepaalde actie, terwijl jongeren dezelfde acties met één hersengebied kunnen oplossen.
Dit gegeven is voor neurologen en psychologen niet alleen zeer relevant als het gaat om het ouder wordende brein. Het geeft ook inzicht in nieuwe behandelmethoden voor mensen met problemen of ziekten aan de hersenen. Je kunt hierbij denken aan ADHD, epilepsie en beroerte. Ook gedrags- en leerproblemen kunnen beter in kaart gebracht worden.
Stimuleren
Om neuroplasticiteit te stimuleren is het zeer verstandig om je brein actief te houden. Een goede manier is om je hersenen dagelijks op de proef te stellen door allerlei breinoefeningen en spelletjes te spelen die je brein scherp houden. Wetenschappers hebben geconcludeerd dat neuroplasticiteit het brein gezond en vitaal kan houden door middel van actieve mentale training.
