Parkinsonisme: aandoeningen die lijken op de ziekte van Parkinson
De ziekte van Parkinson is een veelvoorkomende neurologische aandoening. Misschien heb je last van klachten die op deze ziekte lijken, zoals trillen, stijfheid of trager bewegen, en maak je je zorgen. En toch hoeft het niet altijd te betekenen dat je parkinson hebt. Deze negen andere aandoeningen lijken qua symptomen op parkinson, zoals een functioneel-neurologische stoornis.
Er is een verzamelterm voor aandoeningen die lijken op de ziekte van Parkinson: parkinsonisme of parkinsonsyndroom. Voor een deel hebben de aandoeningen dezelfde symptomen: beven, stijfheid en trager bewegen. Het verschil is dat andere hersengebieden aangetast worden. Ook is het ziekteverloop anders dan bij parkinson.
1. Functioneel-neurologische stoornis
Een functioneel-neurologische stoornis (FNS), ook wel conversiestoornis genoemd, is een aandoening waarbij je lichaam neurologische symptomen vertoont zonder dat er een duidelijke medische verklaring voor is. Symptomen zijn bijvoorbeeld spierzwakte of verlamming, abnormale bewegingen, zoals trillen, schokken of spasmen. Iemand met FNS kan ook last hebben van tintelingen of gevoelloosheid en slikproblemen - symptomen die lijken op parkinson. Bij onderzoek worden geen afwijkingen gevonden aan hersenen, zenuwen of spieren.
2. Essentiële tremor
Essentiële tremor, ook wel bekend als familiale tremor of ouderdomstremor, is een van de meest voorkomende neurologische aandoeningen. Het veroorzaakt trillingen, vooral in de handen en armen, maar soms ook in het hoofd, de stem en de benen. De trillingen beginnen meestal aan beide kanten van het lichaam en ze verergeren bij beweging, terwijl ze verminderen in rust. Bij de ziekte van Parkinson blijf je trillen en wordt het (vaak) juist erger in rust.
3. Parkinsonisme door medicijngebruik
Bepaalde medicijnen, zoals antipsychotica, anti-emetica - middelen tegen misselijkheid en braken - en sommige medicijnen tegen hoge bloeddruk, kunnen symptomen veroorzaken die lijken op de ziekte van Parkinson. Dit wordt medicatie-geïnduceerd parkinsonisme genoemd. Stop je - in overleg met de arts - met de medicatie of verlaag je de dosis, dan verdwijnen de symptomen meestal.
4. Vasculair parkinsonisme
Vasculair parkinsonisme wordt veroorzaakt door kleine beroertes in de hersenen die de bloedtoevoer naar gebieden verstoren die betrokken zijn bij de bewegingscontrole. Dit kan leiden tot parkinson-achtige symptomen, zoals traagheid van beweging, stijfheid en evenwichtsproblemen. In tegenstelling tot de ziekte van Parkinson zijn de symptomen vaak plotseling van begin en blijven ze stabiel in plaats van geleidelijk te verergeren.
5. Normale druk hydrocefalie (NPH)
Normale druk hydrocefalie (NPH) is een aandoening waarbij er een ophoping is van hersenvocht in de ventrikels (holtes) van de hersenen. Dit kan leiden tot symptomen die lijken op de ziekte van Parkinson, zoals traagheid van beweging, stijfheid en evenwichtsproblemen. NPH veroorzaakt ook vaak problemen met lopen (schuifelend lopen), urine-incontinentie en cognitieve stoornissen (milde dementie). Urine-incontinentie is geen gebruikelijk symptoom van parkinson. NPH komt voor bij ouderen, meestal in de leeftijd van zestig tot tachtig.
6. Lewy body dementie (LBD)
Lewy body dementie (LBD) is een type dementie dat parkinson-achtige symptomen kan veroorzaken, zoals stijfheid, beven en trillen (tremor). LBD is ook te herkennen aan cognitieve achteruitgang, visuele hallucinaties, moeite met concentreren en periodes van mentale afwezigheid. Deze cognitieve symptomen treden al vroeg in het ziekteproces op, terwijl deze bij de ziekte van Parkinson pas later naar voren komen.
7. Multisysteematrofie (MSA)
Bij multisysteematrofie (MSA) raken de cellen in je hersenen op verschillende plekken beschadigd. De beschadigde cellen sterven uiteindelijk af. Dit zorgt ervoor dat je last krijgt van symptomen die op parkinson lijken, zoals stijve spieren, moeite met bewegen en evenwichtsproblemen. Een belangrijk verschil tussen MSA en parkinson: MSA tast ook het autonome zenuwstelsel aan. Hierdoor heb je ook vaak last van een lage bloeddruk, erectiestoornissen en problemen met de blaas- en darmfunctie. Die laatste symptomen komen minder vaak voor bij de ziekte van Parkinson.
8. Progressieve supranucleaire verlamming (PSP)
Progressieve supranucleaire verlamming (PSP) is een zeldzame hersenaandoening, waarbij cellen in bepaalde gebieden van je hersenen langzaam afsterven. Dit zorgt voor symptomen die op parkinson lijken, zoals trager bewegen, stijve spieren en evenwichtsproblemen. Bij PSP heb je alleen ook vaak problemen met oogbewegingen en heb je te maken met cognitieve veranderingen, zoals gedragsveranderingen en dementie. Dit is minder gebruikelijk bij parkinson.
9. Corticobasale degeneratie (CBD)
Corticobasale degeneratie (CBD) is ook een zeldzame hersenaandoening, waarbij de hersenschors (de cortex) en de diepere hersenkernen (basaal) aangetast worden. Door de aandoening kun je last krijgen van parkinson-achtige symptomen in één arm of been, zoals stijve spieren, trillen, moeite met bewegen en dystonie (abnormale spiersamentrekkingen). Ook heb je moeite met duidelijk praten en op woorden komen, problemen met lopen en evenwicht, en moeite met onthouden.
Vermoed je parkinson? Overleg met je arts
Vermoed je dat je de ziekte van Parkinson hebt of een vergelijkbare aandoening, neem dan altijd contact op met je (huis)arts. Die kan je adviseren en indien nodig doorverwijzen voor verder onderzoek. Gebruik je medicijnen en heb je last van bijwerkingen? Overleg dan ook altijd eerst met je arts en/of apotheek, voordat je je medicijngebruik aanpast of stopt.
- Hersenstichting
- Amsterdam UMC
