12 aandoeningen die je hersenen beïnvloeden

1. Depressie

Een depressieve stoornis ontstaat doordat de chemische balans in de hersenen is verstoord. Dat merk je vooral aan je stemming en gedachten, die veel invloed hebben op hoe je je dagelijks leven ervaart. Je hersenen spelen een grote rol bij een depressie: meerdere hersengebieden zijn betrokken. Zo werkt de prefrontale cortex minder goed. Dat is een deel van de hersenen die betrokken is bij plannen, besluiten nemen en emoties reguleren. Hierdoor kunnen er problemen ontstaan als besluiteloosheid, concentratieproblemen en moeite hebben om negatieve gedachten los te laten. Bij een langdurige depressie is de hippocampus - een deel dat betrokken is bij geheugen en emoties - vaak kleiner dan bij mensen zonder depressie. 

2. Migraine

Migraine is een hersenziekte waarbij er iets mis gaat in het zenuwstelsel. Bepaalde zenuwen reageren sterker op triggers, zoals stress of fel licht. Er ontstaat een golf van activiteit: eerst vernauwen de bloedvaten in het hoofd en daarna zetten ze sterk uit. Deze vaatverwijding zorgt voor hoofdpijn en andere symptomen, zoals misselijkheid. Migraine heeft twee hoofdvormen: migraine met aura en migraine zonder aura. Uit onderzoek blijkt dat migraine zelfs kan leiden tot blijvende hersenschade, vooral als aanvallen vaker voorkomen. 

3. Ziekte van Alzheimer

Hersenen hebben zenuwcellen of neuronen die met elkaar communiceren: ze brengen informatie over naar de rest van je lichaam. De ziekte van Alzheimer verstoort deze communicatie. Dat komt door de samenklontering van het eiwit amyloïde tussen de hersencellen. Die ophopingen van eiwit worden 'plagues' genoemd. Wetenschappers vermoeden dat amyloïde de belangrijkste oorzaak is van alzheimer. Daarnaast ontstaan er kluwen van eiwitten in de hersencellen zelf ('tangles') die communicatie verstoren. Bovendien worden de hersenen van mensen met alzheimer langzaam ook steeds kleiner.

4. Angststoornissen

Bij mensen met angststoornissen, zoals een paniekstoornis en sociale angst, is de amygdala vaker en sneller geactiveerd. Dit hersengebied speelt een belangrijke rol bij de verwerking van emoties. Zij reageren daardoor met angst op dingen die op zich normaal zijn, zoals een groepje mensen dat staat te praten. Er gaan dan prikkels naar de amygdala. Het lichaam maakt vervolgens het hormoon noradrenaline aan, waardoor je alerter wordt, je spieren aanspant en een reactie krijgt: vluchten of bevriezen. 

5. ADHD

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) is een stoornis waarbij je vaak erg druk en snel afgeleid bent. Dat kan op verschillende manieren voor problemen zorgen. De stoornis komt voor bij zowel kinderen als volwassenen, doordat ADHD niet over gaat als je ouder wordt. Steeds meer mensen zien ADHD als een vorm van neurodiversiteit. Je brein werkt dan anders dan gemiddeld: je verwerkt informatie op een minder standaard manier en kan een andere manier van denken en leren hebben.

6. Multiple sclerose (MS)

Multiple sclerose is een chronische ziekte van het centrale zenuwstelsel - de hersenen en het ruggenmerg - waarbij er op verschillende plekken ontstekingen ontstaan. Deze ontstekingen zorgen ervoor dat hersengebieden minder goed met elkaar kunnen communiceren. Hierdoor kunnen de hersenen sommige functies niet goed meer uitvoeren. Je kunt dan problemen krijgen met zien, bewegen, praten, concentratie en/of je geheugen. De klachten verschillen per persoon, maar de meeste mensen met MS zijn vaak erg moe.

7. Parkinson

De ziekte van Parkinson is een progressieve neurologische aandoening. De ziekte ontstaat door een verstoring in de aanmaak van de neurotransmitter dopamine in de hersenen. De hersencellen die hiervoor verantwoordelijk zijn, sterven steeds verder af. Patiënten krijgen daardoor moeite met het aansturen van hun spieren. Dat leidt tot onder andere vermoeidheid, zwakte en trillende of haperende lichaamsdelen.

8. Beroerte

Bij een beroerte (CVA) gaat er iets mis in de bloedvaten van je hersenen. Een deel van de hersenen krijgt op dat moment geen zuurstof en voeding meer. Een beroerte is een verzamelnaam voor een TIA, een herseninfarct en een hersenbloeding. Een TIA en een herseninfarct komen vaker voor dan een hersenbloeding. 

Je herkent een beroerte aan een scheve mond, verwarde spraak en een lamme arm (krachtsverlies of verlamming van een arm). Herken je deze signalen? Bel dan direct 112! Een beroerte heeft namelijk vaak grote gevolgen, zoals niet meer goed kunnen lopen of praten en problemen met emoties en gedrag. 

9. Slaapstoornissen

Slaapstoornissen, zoals slapeloosheid en slaapapneu, hebben een enorme impact op de hersenen. Een gebrek aan goede slaap kan leiden tot geheugenproblemen, concentratieverlies en een verhoogd risico op mentale aandoeningen, zoals depressie en angst. Het is belangrijk om te zorgen voor een goede slaaproutine voor een optimale hersenfunctie.

• Lees ook: Zo verbeter je je slaapkwaliteit

10. Chronische stress

Chronische stress heeft een negatieve invloed op je hersenen. Een beetje stress kan geen kwaad en hebben we ook nodig: het zorgt ervoor dat je beter presteert, dat je sneller reageert op gevaarlijke situaties en dat je genoeg energie hebt om iets te kunnen doen. Krijgen je hersenen daarna weer genoeg rust om te herstellen, dan is er niets aan de hand. Is dat niet het geval, dan blijft je stresssysteem actief. Je lichaam kan niet goed herstellen, waardoor je minder scherp bent, sneller boos wordt en slechter slaapt. Dit heeft ook invloed op je geheugen: je bent vergeetachtiger of je hebt moeite met leren. Ook kun je last krijgen van lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn of hartkloppingen. Zorg daarom voor voldoende rust en ontspanning na een periode van stress.

• Lees ook: Chronische stress speelt een grote rol bij hartklachten

11. Hersenschudding

Je kunt door een val of klap op het hoofd een hersenschudding krijgen. Hierbij schudden je hersenen in de schedel heen en weer. Je hebt klachten als misselijkheid, duizeligheid en hoofdpijn. Bij een harde klap raakt het hersenweefsel de binnenkant van je schedel. Hierdoor ontstaat soms schade aan de hersenen, en aan de bloedvaten die de hersenen zuurstof geven. Er kunnen zelfs bloedingen optreden. Meestal is er geen schade die blijft. Het herstel kan een aantal weken tot maanden duren. Soms houd je er nog klachten aan over. Let de eerste 24 uur op of je niet meer klachten krijgt en zorg dat er iemand bij je in de buurt is. 

12. Hersenaneurysma

Een aneurysma is een uitpuiling van de wand van een hersenslagader. Als de wand van een bloedvat zwak is, kan hij op die plek wijder worden: dat heet een aneurysma. Meestal scheurt zo’n zwakke, wijde plek niet. Een gezonde leefstijl - gezond eten, voldoende bewegen, niet roken en een normale bloeddruk - zorgt ervoor dat de kans kleiner is dat de zwakke plek scheurt. Gebeurt dit wel, dan kun je plotseling hoofd- en/of nekpijn krijgen. Ook kun je misselijk zijn, overgeven en bewusteloos raken. Soms treden er epileptische trekkingen in armen en benen op of zijn er verlammingsverschijnselen. Vaak wordt een hersenaneurysma bij toeval ontdekt, bijvoorbeeld bij onderzoek van een andere klacht of aandoening.

Wat helpt om je brein positief te beïnvloeden?

Gelukkig zijn er genoeg activiteiten die je brein in positieve zin beïnvloeden, zoals: 

• yoga en meditatie
• mindfulness
• bewegen
• slaap

Het blijkt dat ze ervoor zorgen dat je hersenen tot rust komen, goed kunnen herstellen en zelfs blijvend veranderen. Zo onthoud je taken beter, ben je scherper, zijn je emoties meer in balans en verklein je je risico op allerlei ziektes en aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten en dementie.