Het risico van aardappels, tomaten en aubergine's
Het heeft een wat duistere naam: nachtschade. Tot deze plantenfamilie behoren eetbare knollen en vruchten als aardappelen, tomaat en aubergine. Er zijn steeds meer mensen die geen nachtschade eten omdat deze plantenfamilie schadelijk zou zijn voor de gezondheid. Wat is daarvan waar?
Nachtschade is een zeer uitgebreide plantenfamilie, er zijn wel 1500 tot 1700 soorten. Er zitten voor ons heel bekende en eetbare soorten bij, zoals de aardappel, tomaat, paprika, rode pepers en aubergine. Maar ook gojibessen en zelfs tabak behoren tot de familie van de nachtschade.
De naam nachtschade komt waarschijnlijk omdat sommige bloemen uit deze familie ’s avonds gaan geuren en het ‘schade’ verwijst naar de giftige eigenschappen van sommige planten uit deze familie. De meeste van deze planten zijn niet inheems. Alleen bitterzoet (een plant met prachtige geelpaarse bloemen, maar giftige bessen) en zwarte nachtschade komen van oorsprong in ons land voor. Planten als tomaat en aardappel zijn relatief kort geleden naar ons land gebracht.
Natuurlijke gifstoffen
Aardappelen bevatten solanine. Dit is een natuurlijke gifstof, die onder invloed van licht ontstaat in de schil en in de uitlopers van aardappelen. Je kunt het herkennen aan de groene plekken op aardappels. In tomaten kan een verwante stof voorkomen: tomatine. Dit komt uitsluitend voor in onrijpe (groene) tomaten.
Beide stoffen zijn giftig in grote hoeveelheden. Ze werken met name op het zenuwstelsel en de spijsvertering. Je kunt er bijvoorbeeld buikpijn, diarree, slaperigheid en lusteloosheid van krijgen. Ook wordt gezegd dat deze stoffen van invloed zijn op de gewrichten. De gifstoffen worden nauwelijks afgebroken door verhitting. Tegenwoordig worden aardappelen gekweekt met lagere gehaltes aan solanine.
Nachtschade is niet ‘oer’?
Aardappels, tomaten en pepers zijn pas na ontdekking van Amerika (1492) naar Europa, Afrika en Azië gekomen. Die producten passen volgens aanhangers van het paleoprincipe daarom niet in de voeding van de eerste Europese jagers en verzamelaars en daarom zouden wij er ook niet veel van moeten eten, aldus de oerfoodies. Zij wijzen ook op de aanwezigheid van solanine en andere gifstoffen, die zij ‘anti-nutriënten’ noemen en die kunnen zorgen voor een ‘lekkende darm’.
In de reguliere medische literatuur is daarover nog bar weinig te vinden. In het zo beroemde Zandloperdieet wordt overigens ook afgegeven op de aardappel, maar dat is vooral omdat die veel ‘snelle’ koolhydraten bevat, iets waarvan de moderne mens volgens Kris Verburgh al meer dan genoeg binnenkrijgt. Maar de aanwezigheid van die snelle koolhydraten heeft niets met de familie van de nachtschade te maken.
Rijp advies
Al met al kunnen we dit stellen: de schadelijkheid van nachtschade is bij normale consumptie niet aangetoond. Voor de meeste mensen zijn tomaten, paprika’s, aubergines en aardappelen juist erg gezond én lekker. Wie kan er zich een leven voorstellen zonder tomatensaus, zoet gegrilde paprika’s of een stamppot op z’n tijd?
Maar het is wel een feit dat met name aardappels en tomaten ook gifstoffen kunnen bevatten. De remedie is eenvoudig: eet alleen rijpe tomaten, omdat die geen tomatine bevatten. Eet paprika’s, aubergine en pepers ook altijd rijp. Bewaar aardappelen altijd op een donkere plek, om de vorming van solanine tegen te gaan. Snij groene plekken en uitlopers van aardappelen altijd ruim weg (niet zuinig!), om zo minder solanine binnen te krijgen.
En als je gevoelig bent?
De ene persoon lijkt gevoeliger dan de andere voor solanine en tomatine. Heb je weleens buikpijn na het eten van paprika, of reageer je niet zo lekker op tomaten? Heb je vage gewrichtsklachten na het eten van aardappelen? Dan kun je eens proberen om de producten uit de nachtschadefamilie weg te laten.
Als na enkele weken verbetering van de klachten optreedt, kun je daarna weer wat aardappelen of tomaten introduceren. Als de klachten dan weer terugkomen, kun je concluderen dat je waarschijnlijk gevoelig bent voor deze producten. Je kunt ze dan blijvend minderen in de voeding of helemaal weglaten. In dat laatste geval is het slim advies vragen aan een diëtist. Zij kan je lekkere alternatieven adviseren en kijken of je voeding nog volwaardig en gevarieerd genoeg is.
