Coeliakie: wat is het en wat kun je eraan doen?

Wat is coeliakie?

Coeliakie maakt als auto-immuunziekte de darmvlokken stuk als je regelmatig gluten eet en daar intolerant voor bent. Het is zelfs mogelijk dat er ernstige beschadiging ontstaat van de darmwand, zodat de darmvlokken verdwijnen.

Dit komt voor als het oppervlak van de dunne darm is aangetast en hierdoor klein en glad is. Dat heeft weer tot gevolg dat je voedingsstoffen minder goed opneemt. Zo krijg je allerlei klachten in je lichaam.

Buikklachten komen het meeste voor als je coeliakie hebt. Je maakt door de auto-immuunziekte antistoffen aan tegen het weefsel in je lichaam. Daarom krijg je een ontstekingsreactie in het slijmvlies van je dunne darm na het eten van gluten.

Oorzaken van coeliakie

Er is geen exacte oorzaak voor het ontstaan van coeliakie aan te wijzen. Het is wel bekend dat erfelijke factoren mogelijk een rol spelen. Komt deze auto-immuunziekte in je familie voor? Dan is de kans groter dat je met een glutenintolerantie te maken krijgt. Zo heb je als kind 5 tot 10 procent meer kans op coeliakie als een van je ouders het heeft. In Nederland lopen er ongeveer 140.000 patiënten rond die coeliakie hebben zonder het te weten.

Symptomen

De meest voorkomende symptomen bij coeliakie zijn buikklachten. Bijvoorbeeld in de vorm van darmklachten met buikpijn en diarree. Of in de vorm van verstopping en een opgezette buik. De mate van klachten verschilt. Zo is het mogelijk dat je lichte en vage klachten hebt of extreme buikpijn ervaart na het eten van gluten. Als volwassene heb je vaak andere klachten dan kinderen. Je loopt dan ook kans om je vermoeidheid te voelen of bloedarmoede te krijgen. Botontkalking en onvruchtbaarheid zijn eveneens symptomen die zich voordoen bij deze auto-immuunziekte.

Kinderen krijgen vaak al in het eerste levensjaar te maken met klachten door coeliakie. Dat komt omdat baby's rond een maand of zeven vaak voor het eerst gluten eten. Het eiwit gluten zit bijvoorbeeld in pap en in brood. Bij een ernstige beschadiging van de darmwand doen zich ook andere symptomen voor. Bijvoorbeeld gewichtsverlies net als depressiviteit en humeurigheid of een algeheel gevoel van ziek zijn.

Bij een baby is het symptoom van een opgezette buik vaak aanwezig, net als weinig eetlust. Andere symptomen van coeliakie bij baby's zijn diarree en overgeven. Een bolle buik gaat vaak gecombineerd met dunne billen, net als dunne armen en benen.

Diagnose

Het is belangrijk om bij bovengenoemde symptomen contact met de huisarts op te nemen. Begin in elk geval niet zomaar aan een glutenvrij dieet zonder dat de diagnose coeliakie is gesteld. Het is niet altijd gemakkelijk om op basis van de symptomen de diagnose coeliakie te stellen. Dat komt onder meer omdat er vaak sprake is van vage klachten. Voor het vaststellen van coeliakie biedt daarom een bloedtest uitkomst. Als blijkt dat in je bloed antistoffen tegen gluten zitten, is de kans aanwezig dat je coeliakie hebt. Deze antistoffen zijn echter alleen zichtbaar als je gewoon gluten eet. In bepaalde situaties is er een aanvullende test nodig.

Bij het vermoeden van coeliakie is er sprake van een verwijzing naar een maag-darm-leverspecialist. Of naar een kinderarts als het een kind betreft. Er is overigens onderzoek mogelijk door middel van een biopsie van de dunne darm. Hiermee is de diagnose echt met zekerheid te stellen.

Risicofactoren / -groepen

Aangezien er geen exacte oorzaak is aan te duiden voor glutenintolerantie zijn er geen specifieke risicofactoren. Er zijn wel risicogroepen die extra kans lopen op coeliakie. Dat is als er sprake is van directe familieleden die een glutenintolerantie hebben.

Behandeling van coeliakie

De behandeling van coeliakie is niet gericht op genezing maar op het wegnemen van de symptomen en klachten. De auto-immuunziekte is niet te genezen. De behandeling van coeliakie bestaat uit het volgen van een strikt dieet dat geheel glutenvrij is. De klachten verdwijnen langzamerhand naarmate je het glutenvrije dieet langer volgt. Tot het moment dat je helemaal geen klachten meer hebt.

Het volgen van een strikt glutenvrij dieet werpt snel vruchten af. Binnen een paar weken tot een paar maanden merk je al verbetering. De dunne darm herstelt zich doorgaans weer binnen een half jaar tot een jaar. Het is belangrijk om de diagnose coeliakie zo vroeg mogelijk te stellen. Op deze manier is het te voorkomen dat de dunne darm verder beschadigt. De behandeling richt zich eventueel ook op bijkomende symptomen. Bijvoorbeeld om bloedarmoede op te heffen door extra ijzer in te nemen. Of door meer vitaminen en mineralen binnen te krijgen.

Het is een zware belasting om de rest van je leven een strikt glutenvrij dieet te volgen. Ga je weer gluten eten dan merk je dat snel omdat je buikklachten krijgt. Je krijgt de mogelijkheid om bij coeliakie een diëtist te raadplegen. Daar verwijst de arts doorgaans heen. Een diëtist raadplegen biedt de mogelijkheid om een goed voedingspatroon samen te stellen. Bovendien geeft de diëtist tips en adviezen over het kopen van glutenvrije producten en samenstellen van gerechten. Strikt glutenvrij betekent 100 procent glutenvrij. Als je coeliakie hebt, is een simpel broodkruimeltje soms al genoeg om je klachten te bezorgen.

Prognose

Coeliakie heb je levenslang, maar de klachten van de auto-immuunziekte zijn wel onder controle te houden. Je bent echter je leven lang gebonden aan een glutenvrij dieet. Het is aan te raden om iedereen in je directe omgeving op de hoogte te stellen. Op deze manier is er door je familie, vrienden en collega's rekening te houden met je glutenintolerantie. Voor kinderen geldt dat het belangrijk is dat de school, leerkrachten, vriendjes en de ouders ervan op de hoogte zijn. Een handige tip is om een lijst op te stellen van wat je kind wel en absoluut niet mag eten.