Oogbescherming bij een zonsverduistering

1. Waarom is het gevaarlijk om tijdens een eclips richting de zon te kijken?

Recht in de zon kijken tijdens een eclips kan het netvlies onherstelbaar beschadigen, met blijvende blindheid of slechtziendheid tot gevolg. Het verraderlijke is dat je dat niet voelt: het netvlies heeft namelijk geen pijngevoelige zenuwen. Je merkt het pas na een paar uur, maar dan is het natuurlijk al te laat.

Eclipsblindheid ontstaat door straling op het netvlies die de kegeltjes en staafjes in het oog beschadigt. Niet door te hoge temperatuur, maar omdat de straling gevaarlijke stoffen in het netvlies produceert. Dit proces is onomkeerbaar. Je wordt dus onherroepelijk geheel of gedeeltelijk blind.

2. Hoe bescherm je je ogen goed tijdens een zonsverduistering?

Tjeerd de Faber, kinderoogarts bij Het Oogziekenhuis Rotterdam: "Het menselijk oog is kwetsbaar voor verschillende soorten straling van de zon. Een gewone zonnebril beschermt je ogen niet voldoende bij het kijken naar de zonsverduistering. Het is belangrijk dat zowel kinderen als volwassenen zich bewust zijn van de gevaren en dat ze een eclipsbril gebruiken. Het onbeschermd blootstellen van de ogen aan de straling uit het zonlicht beschadigt de ogen en kan op latere leeftijd zelfs oogaandoeningen veroorzaken. Zeker kinderogen zijn zeer gevoelig voor zonlicht: de ogen zijn nog niet volledig ontwikkeld en bevatten minder pigmenten. Maar let op: ook met een eclipsbril op kun je maximaal 30 seconden naar de zonsverduistering kijken. Heb je geen eclipsbril, deel er dan één met iemand anders en kijk om de beurt. Het zijn tenslotte wel je ogen."

3. Wat is zo bijzonder aan een eclipsbril?

Zo'n eclipsbrilletje is een kartonnen brilletje, waar een speciale zonnefilterfolie in is aangebracht. Het is belangrijk alleen brillen te gebruiken die speciaal voor de zon zijn ontwikkeld. Andere soorten brilletjes kunnen onzichtbare, schadelijke straling doorlaten (UV en infrarood). Gebruik een eclipsbril beslist niet om daarmee door een verrekijker of telescoop naar de zon te kijken. Het geconcentreerde zonlicht brandt onmiddellijk een gat in de folie en beschadigt je ogen.

Veel opticiens en sterrenwachten verkopen eclipsbrilletjes. Ze zijn ook online te vinden. Ze kosten meestal een paar euro en als je ze goed bewaart kun je er vele zonsverduisteringen lang plezier van hebben. Controleer of het folie van de bril niet beschadigd is voordat je de zonsverduistering gaat bekijken. Ook lasglas met een verduisteringsfactor van 12 tot 14 is geschikt om een eclips te bekijken.

4. Je zag bij eerdere zonsverduisteringen ook mensen door een cd naar de zonsverduistering kijken, is dat veilig?

Peter Stalmans, oogheelkundige aan de Katholieke Universiteit in Leuven, heeft bij de vorige zonsverduistering in samenwerking met de faculteit Landbouwkundige en Toegepaste Biologische Wetenschappen van die universiteit een onderzoek gedaan naar de veiligheid van die zelfgemaakte zonnefilters en 'echte' eclipsbrillen. Daaruit bleek dat enkel de eclipsbril en de zogenaamde mylarfolie die door de sterrenwacht uitgedeeld werd, een goede bescherming van de ogen kon garanderen.

Zelfgemaakte beschermers als beroet glas of een zwart stukje fotonegatief bleken een grote hoeveelheid infrarode straling door te laten en de meeste cd’s hadden een te laag absorberend vermogen.

5. Indirect kijken

Een andere manier om de zonsverduistering veilig te bekijken of te fotograferen, is indirect waarnemen. Het eenvoudigst is met een stuk karton met een kleine, ronde opening erin. Houd het karton ongeveer een meter boven de grond of voor een muur. Eventueel kun je een wit laken voor de muur spannen of op de grond leggen. Het zonlicht valt door het gaatje in het karton op de grond of op de muur. Daarop zie je dan de zonsverduistering. Indirect waarnemen moet je binnen doen, omdat buiten zoveel omgevingslicht is dat het zonnebeeld rond blijft.