Spanningshoofdpijn voorkomen en behandelen

Wat is spanningshoofdpijn?

De meeste mensen hebben wel eens hoofdpijn. Spanningshoofdpijn, ook wel spierspanningshoofdpijn genoemd, is de meest voorkomende vorm van hoofdpijn. Hoewel spanningshoofdpijn niet gevaarlijk is, kan het erg vervelend zijn en je normale activiteiten in de weg staan. Meer dan de helft van de patiënten ervaart een sterk negatieve invloed op hun dagelijkse leven, waarbij ze door de hoofdpijn bijvoorbeeld hun werk niet kunnen doen.

De naam spanningshoofdpijn of spierspanningshoofdpijn suggereert dat deze aandoening veroorzaakt wordt door een verhoogde spanning in de spieren van je nek, schouders en gezicht, bijvoorbeeld door stress. Dit is echter niet altijd het geval. Vaak wordt het gebruikt om hoofdpijn aan te duiden waarvan de oorzaak niet helemaal duidelijk is, maar waarbij er geen sprake is van bekende vormen van hoofdpijn als migraine of clusterhoofdpijn.

Artsen delen spanningshoofdpijn meestal op de volgende manier in:

• Milde spanningshoofdpijn: je hebt maximaal één dag per maand of maximaal twaalf dagen per jaar hoofdpijn.
• Episodische spanningshoofdpijn: je hebt maximaal vijftien dagen per maand hoofdpijn en de pijn is minimaal drie maanden aanwezig.
• Chronische spanningshoofdpijn: je hebt meer dan vijftien dagen per maand hoofdpijn gedurende minimaal drie maanden.

Oorzaken

Eigenlijk is de naam spanningshoofdpijn niet correct. Deze vorm van hoofdpijn wordt namelijk niet altijd veroorzaakt door stress of verhoogde spierspanning. Wel kan spanning ervoor zorgen dat je hoofdpijn blijft ontstaan.

De precieze oorzaak van spanningshoofdpijn is nog niet bekend. Artsen denken dat de pijn veroorzaakt kan worden door pijn uit de spieren in je nek en gezicht in combinatie met een verlaagde pijndrempel in je hersenen, waardoor je gevoeliger bent voor pijnprikkels. Er zijn verschillende bekende factoren die spanningshoofdpijn kunnen uitlokken:

• stress
• vermoeidheid
• slaapgebrek
• inspanning
• onregelmatig leefpatroon
• verkeerde houding
• hormonale schommelingen, bijvoorbeeld tijdens de menstruatie
• overbelasting van je kauwspieren
• andere ziekten, zoals chronische verkoudheid, allergieën, bloedarmoede of gebitsaandoeningen

Symptomen

Mensen met spanningshoofdpijn beschrijven vaak het gevoel dat ze een drukkende, knellende band om hun hoofd hebben. De zeurende pijn zit aan beide kanten van je hoofd, rondom je hoofd of in je nek. De pijn is licht tot matig ernstig. De pijn begint geleidelijk en verdwijnt na enkele minuten tot dagen.

Vaak zijn ook de nek- en schouderspieren pijnlijk. Sommige mensen hebben last van harde geluiden en fel licht wanneer ze hoofdpijn hebben. Meestal zijn er geen bijkomende symptomen als misselijkheid of auraverschijnselen (vlekken zien, zoals bij migraine). De pijn wordt minder in rust en bij afleiding. Inspanning verergert de hoofdpijn niet.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Heb je regelmatig hoofdpijn en heb je er veel last van in je dagelijkse leven? Denk je dat het spanningshoofdpijn zou kunnen zijn of weet je niet waardoor je klachten komen? Overweeg dan om naar je huisarts te gaan. Hij of zij vraagt je symptomen uit en kijkt samen met jou of er bepaalde uitlokkende factoren te vinden zijn. Soms kan je arts aanvullend onderzoek adviseren om andere oorzaken voor je symptomen uit te sluiten.

Je kunt zelf je symptomen bijhouden in een hoofdpijndagboek. Wanneer heb je hoofdpijn en hoe erg is de pijn? Heb je ook last van andere symptomen? Zijn er factoren die de pijn uitlokken, zoals stress of je menstruatiecyclus? Bespreek de hoofdpijnkalender ook met je huisarts, zodat hij of zij een goed beeld kan krijgen van je klachten.

Risicofactoren voor spierspanningshoofdpijn

Er zijn verschillende risicofactoren voor spanningshoofdpijn bekend:

• Geslacht: volwassen mannen hebben vaker spanningshoofdpijn dan vrouwen. Op de kinderleeftijd komt spierspanningshoofdpijn even vaak voor bij meisjes als bij jongens.
• Leeftijd: spanningshoofdpijn komt vooral voor bij mensen tussen de 30 en 39 jaar, maar kan op iedere leeftijd voorkomen.
• Voorkomen van hoofdpijn in je familie.
• Hoofdletsel in het verleden.
• Aandoeningen van je kaakgewrichten (temporo-mandibulaire gewrichtsaandoeningen) en nek.
• Hoge bloeddruk.

Ook psychische stress en depressie zijn risicofactoren voor spierspanningshoofdpijn. Mensen die niet tevreden zijn met hun huidige leven hebben gemiddeld vaker hoofdpijn. Onderzoek heeft uitgewezen dat belangrijke veranderingen in je leven, zoals gaan studeren, ook spanningshoofdpijn kunnen uitlokken.

Behandeling

Een gezonde leefstijl is belangrijk om spanningshoofdpijn zoveel mogelijk te voorkomen en te verminderen. Eet gezond, met veel fruit en groente en weinig suiker en verzadigd vet. Beweeg voldoende. Zorg voor frisse lucht: ventileer de ruimtes waarin je bent goed en ga regelmatig naar buiten. Een goede nachtrust kan helpen om hoofdpijn te voorkomen en af te laten nemen. Neem ook overdag voldoende tijd voor ontspanning. Eventueel kan mindfulness of ondersteuning door een psycholoog je helpen om beter om te gaan met stress.

Ook een goede houding kan veel hoofdpijnklachten verminderen. Een fysiotherapeut of oefentherapeut Cesar/Mensendieck kan je hier zo nodig bij helpen. Zorg er bijvoorbeeld voor dat je bureau en computerscherm op de juiste hoogte staan en dat je stoel goed is aangepast aan jouw lichaam. Op je werk kan een arbo-consulent je hiermee helpen. Neem voldoende pauzes en beweeg tussendoor regelmatig je kaken, nek, schouders en armen om te voorkomen dat je spieren vast gaan zitten.

Als je spierspanningshoofdpijn hebt, kan warmte de klachten verlichten. Een warme douche of een warm bad kan daarom prettig zijn. Ook een massage kan helpen je spieren te ontspannen en zo de hoofdpijn te verminderen. Acupunctuur en behandelingen met botox zijn meestal niet effectief tegen spanningshoofdpijn.

Helpen bovenstaande adviezen niet? Dan kun je een pijnstiller proberen, zoals paracetamol of een NSAID (non-steroidal anti-inflammatory drug, oftewel een ontstekingsremmende pijnstiller zonder steroïden), zoals ibuprofen of naproxen. Maar gebruik deze medicijnen niet te vaak. Overmatig gebruik van pijnstillers kan juist hoofdpijn veroorzaken. Artsen noemen dat medicatie-afhankelijke hoofdpijn. Gebruik pijnstillers bij hoofdpijn daarom alleen als je erg veel last hebt van de pijn. Bij ernstige spanningshoofdpijn schrijven artsen soms medicinale cannabis of antidepressiva voor.

Prognose

Spierspanningshoofdpijn is niet gevaarlijk. Met de juiste behandeling is spanningshoofdpijn meestal goed te genezen.