Is bio nu echt zoveel gezonder?

Wie biologisch eet, doet dat meestal voor zijn gezondheid. Maar klopt het wel dat groenten en fruit uit de biologische landbouw sowieso gezonder zijn? Die vraag duidelijk beantwoorden is niet makkelijk. De deskundigen zijn het hierover namelijk niet eens.

In 2009 publiceerden de Britten een rapport waaruit bleek dat er geen duidelijke verschillen zijn tussen biovoeding en gewone voeding. Al moeten we deze studie met een korrel zout nemen. Want wat hebben de Britse vorsers gedaan? Zij maakten een samenvatting van bestaande internationale studies over het onderwerp. Alleen hanteerden zij zulke radicale selectiecriteria dat er uiteindelijk nog slechts 55 studies overbleven. "Naar statistische normen een belachelijk cijfer wanneer het de bedoeling is om alle nutriënten in alle gekweekte plantensoorten in kaart te brengen", vinden de meeste voedingsdeskundigen.

magnesium, ijzer en zink
De integrale versie van het Britse rapport – een versie die betrekking had op 162 studies maar die nooit werd gepubliceerd – is boeiender. "De resultaten blijken grotendeels samen te vallen met de resultaten die het Franse Voedselveiligheidsagentschap AFSSA in 2003 publiceerde", meent onze voedingsdeskundige.

Waarover de Franse en Britse deskundigen het eens zijn? Ze komen allemaal tot de conclusie dat biologische groenten en vruchten in vergelijking met conventionele producten meer droge stof bevatten (tot 20 procent meer). Dat betekent dus minder water en meer voedingsstoffen. Ze stelden tevens vast dat het gehalte aan sommige essentiële mineralen zoals magnesium, ijzer en zink iets hoger lag.

Maar dit zijn matige verschillen ten opzichte van klassieke groenten en vruchten. Vraag is of die verschillen echt groot genoeg zijn om een effect te hebben op de gezondheid. "Biovoeding is uiteraard geen wondermiddel. Maar elk extraatje aan nutriënten, hoe klein ook, is een stap in de goede richting. We weten bijvoorbeeld dat twee derde van alle vrouwen een ijzertekort heeft: als zij met behulp van biovoeding hun ijzerstatus een paar procent kunnen opkrikken, is dat sowieso een goede zaak", aldus de voedingsdeskundige. Met andere woorden: alle beetjes helpen.

Meer polyfenolen
De Fransen en de Britten zijn het ook eens over een andere troef van biovoeding: biologische groenten en vruchten bevatten tot twee keer meer polyfenolen dan hun niet-biologische tegenhangers. "Hoe deze moleculen exact werken, weten we nog niet precies. Maar het staat vast dat ze een heilzame invloed hebben op de gezondheid, vooral dankzij hun antioxiderende eigenschappen." Polyfenolen zouden, naast hart- en vaatziekten, ook bepaalde vormen van kanker helpen voorkomen. En ze zouden de celveroudering uitstellen.

Dat bijvoorbeeld biologische aardappelen of peren een hoge concentratie aan polyfenolen bevatten, is geen toeval: ze maken die aan om zich te verdedigen tegen externe aanvallen (door bacteriën, insecten). Omdat biologische gewassen niet beschermd worden door pesticiden, gaan ze logischerwijze hun eigen verdedigingsmechanisme perfectioneren. Vooral de schil is bijzonder rijk aan polyfenolen. En bij biologische groenten en vruchten mag men die schil met een gerust gemoed opeten, aangezien ze geen pesticiden bevat.

Haast geen pesticiden
Mag je er echt zeker van zijn dat je geen chemische bestrijdingsmiddelen binnenkrijgt als je voor biologische voeding kiest? Laten we er even wat cijfers bijhalen. In januari 2007 publiceerde de Belgische consumentenorganisatie Test-Aankoop de resultaten van een grootschalig onderzoek naar pesticiden: in vier landen werden 361 producten gecontroleerd op de aanwezigheid van 153 soorten pesticiden. Iets meer dan één vierde van de Belgische stalen bevatte concentraties pesticiden die boven of rond de vastgelegde MRL-waarde lagen.

Met biovoeding is het veel beter gesteld. "Diverse studies in verschillende landen geven aan dat slechts 2 à 3 procent van de biologische groenten en vruchten besmet is", weet onze deskundige. We weten nog niet goed hoe giftig pesticiden precies zijn voor de mens. Maar bij dieren zijn de vaststellingen almaar duidelijker en alarmerender: leukemie, lymfeklier- en andere vormen van kanker.

Bye bye nitraten
Nitraten worden uiterst toxisch wanneer het lichaam ze omzet in nitrieten: ze zijn dan kankerverwekkend. Ook op dit punt scoort onze traditionele voeding slecht. Groenten uit de conventionele landbouw – fruit is geen probleem – bevatten veel nitraten. Aangezien de bodem door de bemesting veel te veel nitraten bevat, slagen de groenten er niet in om ze volledig op te gebruiken.

Biologische groenten bevatten globaal gezien de helft minder nitraten. Interessant om te weten: wie heel veel niet-biologisch geteelde groenten eet, flirt vaak met de maximale nitraatinname die door de Wereldgezondheidsorganisatie werd vastgelegd (200 mg/dag). Verwonderlijk is dat niet,  als je weet dat sla of spinazie uit de conventionele landbouw 1000 tot 2000 mg nitraten per kilo bevat...

Hoe zit het met schimmels?
Tot slot zoomen we nog in op een argument waarmee tegenstanders van biologische voeding vaak schermen: aangezien biologische groenten en vruchten niet behandeld worden met schimmeldodende middelen, zouden ze mycotoxines bevatten; extreem gevaarlijke stoffen die eveneens kankerverwekkend zijn.

Voedingsdeskundige Lairon ziet echter geen reden tot bezorgdheid. "Volgens de studies waarover wij beschikken, bevatten biologische gewassen niet méér mycotoxines dan klassieke. Bovendien zijn de controles bijzonder strikt, vooral bij graanproducten, die het vatbaarst zijn voor deze mycotoxines", besluit hij.

Toch mogen we niet uit het oog verliezen dat er nog altijd een nijpend tekort is aan wetenschappelijke gegevens over biologische voeding. Verder onderzoek is noodzakelijk en een eenduidige conclusie is vooralsnog niet te trekken. Tenzij je de vollere smaak meetelt, volgens kenners.