Gezond vasten tijdens de ramadan

De ramadan is één van de vijf zuilen van de islam: het is één van de religieuze verplichtingen waaraan moslims moeten voldoen. De ramadan valt in de negende maand van de islamitische kalender. Deze kalender is gebaseerd op de cyclus van de maan, waardoor een jaar ongeveer 354 dagen duurt. Hierdoor valt de ramadan elk jaar op andere data op de 'gewone' kalender.

Sommige moslims houden voor het bepalen van de start van de ramadan de maanstand in Mekka aan, waardoor ze soms net een dag eerder of later beginnen en eindigen met de vastenmaand.

Overdag vasten

Tijdens de ramadan mag je een maand lang tussen zonsopkomst en zonsondergang niet eten, drinken, roken, vrijen, liegen en vloeken. Er wordt extra aandacht besteed aan het geloof, bijvoorbeeld door meer en langer te bidden. Het idee achter het vasten is onder andere dat je jezelf daarmee leert beheersen en je meer kunt inleven in de armen.

Volgens de voorschriften begint het vasten zodra je 's morgens een witte draad van een zwarte kunt onderscheiden. Moslims die in het Noorden wonen, waar de zon in de zomer nauwelijks ondergaat, mogen de tijden van de zonsopgang en -ondergang in hun geboorteland of Mekka aanhouden.

's Nachts mag er wel gegeten worden. Direct na zonsondergang komen families bijeen voor de iftar, een avondmaaltijd die bijvoorbeeld bestaat uit dadels, olijven, vijgen, harira (een dikke soep van onder andere kikkererwten, lamsvlees, uien en linzen) en andere lekkere hapjes. Na een korte nachtrust is het vlak voor de dageraad tijd voor de suhoor, een stevig ontbijt.

Gezondheidseffecten

Als je gezond bent, is de ramadan niet schadelijk voor je gezondheid. Zeker als je uit volle overtuiging vast, is het best vol te houden. Tijdens de nachtelijke maaltijden krijg je voldoende voedingsstoffen binnen.

Tijdens de eerste dagen kun je last hebben van hoofdpijn en misselijkheid, omdat je ineens veel minder vocht, cafeïne en koolhydraten gebruikt. Door de honger en kortere nachtrust kun je ook moe zijn en moeite hebben om je te concentreren. Als de ramadan in een extreem warme periode valt, loop je het risico uit te drogen.

Misschien zou je denken dat je van vasten afvalt, maar het tegendeel is waar. De eerste paar dagen verlies je waarschijnlijk wat gewicht, omdat je een beetje uitdroogt. Door het vasten gaat je stofwisseling op een lager pitje werken, waardoor alle vette en zoete hapjes die je ’s nachts eet juist worden opgeslagen. Vaak kom je tijdens de ramadan dan ook een paar pondjes aan.

Zieken

Als het vasten een bedreiging vormt voor je gezondheid, hoef je niet deel te nemen aan de ramadan. Dit geldt bijvoorbeeld voor zieken en jonge kinderen. Vrouwen hoeven tijdens de menstruatie, een zwangerschap en het geven van borstvoeding ook niet te vasten. Als je de vastenperiode op een later moment in kunt halen, moet je dat wel doen.

Chronisch zieken die medicijnen nodig hebben, geestelijk gehandicapten, dementerenden en psychiatrische patiënten hoeven nooit te vasten. Dit geldt bijvoorbeeld voor diabetici en hartpatiënten. Zij kunnen hun bijdrage leveren door tijdens de ramadan een minder bedeelde te steunen met voedsel of geld.

Of je geneesmiddelen mag gebruiken tijdens de ramadan is niet duidelijk. Orthodoxe stromingen zien dat als een doorbreking van het vasten, maar liberalere stromingen staan het gebruik van medicatie wel toe. Sommige moslims nemen hun medicatie nog snel voor zonsopgang en na zonsondergang in. Zomaar stoppen met geneesmiddelen of de tijdstippen waarop je ze slikt veranderen, kan risico’s met zich meebrengen. Raadpleeg dus je arts of apotheker als je je medicijngebruik wilt aanpassen in de vastenmaand.

Vakantielanden

Ga je tijdens de ramadan op vakantie naar een islamitisch land, maar ben je zelf geen moslim? Dan hoef je niet te vasten. Zeker op toeristische plekken zijn restaurants en winkels gewoon open. Houd wel rekening met de lokale bevolking. Eet en drink overdag een beetje onopvallend en niet vlak voor de neus van mensen die de hele dag niet mogen eten.

Tips

​Zo doorsta je de ramadan op een gezonde manier:

• Drink ’s ochtends en ’s nachts voldoende, zodat je overdag niet uitdroogt.
• Probeer ’s nachts niet overdreven veel te eten.
• Houd de inname van suiker en vet beperkt, juist tijdens de ramadan komen veel mensen aan.
• Waarschijnlijk voel je je fysiek wat minder fit en is je concentratie minder dan anders. Doe daarom wat rustiger aan.
• Ben je ziek, zwanger, ongesteld of geef je borstvoeding? Dan ben je tijdelijk vrijgesteld van de ramadan. Vast op een ander moment alsnog.
• Heb je een chronische ziekte en gebruik je elke dag medicijnen? Dan hoef je helemaal niet te vasten. Compenseer dat door een minder bedeelde te steunen met voedsel of geld.
• Tijdens de ramadan ontwikkel je manieren om je honger te onderdrukken. Misschien zijn deze strategieën iets om te onthouden, voor als je na de ramadan wat gewicht kwijt wilt?
• Heb je diabetes en wil je toch graag meedoen aan de ramadan? Laat je begeleiden door je arts.
• Overleg ook met je arts als je twijfelt of je wel gezond genoeg bent om te vasten of als je je medicijngebruik wilt aanpassen.