Voedingssupplementen: nodig of overbodig?

In de drogisterij, apotheek en supermarkt beslaan de voedingssupplementen hele wanden. Sommige mensen slikken ze het hele jaar door: in de herfst een kuur tegen haaruitval, daarna een supplement om de winter door te komen, in het voorjaar pilletjes om de huid voor te bereiden op de zon. Maar misschien zou al wie verslingerd is aan deze ingenieuze cocktails van vitamines, probiotica, ijzer, ginseng en consorten, zich eerst het volgende moeten afvragen: zijn deze supplementen nuttig en – nóg belangrijker – zijn ze ook ongevaarlijk?

Beter via je bord

Hét argument van de voorstanders van voedingssupplementen: de kwaliteit van onze voeding is niet meer wat ze geweest is. De teelt- en productietechnieken zijn van die aard dat levensmiddelen vandaag véél minder vitamines en micronutriënten bevatten en niet langer bij machte zijn om onze behoeften te dekken.

"Een dergelijk, van nostalgie doordrongen sentiment – 'vroeger was alles beter' – is absoluut niet wetenschappelijk gefundeerd", protesteert Luc Cynober, professor en prominent voedingsdeskundige. "We kunnen onze behoeften aan nutriënten prima inlossen aan de hand van een gevarieerde en evenwichtige voeding. Al klopt het wel dat bepaalde bevolkingscategorieën tekorten kunnen vertonen. Ik denk dan aan jongeren met een zeer ongestructureerd eetpatroon, mensen met een onregelmatig of eenzijdig eetpatroon, senioren met een vitamine D-tekort, mensen die een moeilijke periode doormaken of besloten hebben bepaalde levensmiddelen te schrappen, of nog vrouwen in de menopauze die vaak kampen met een ijzertekort. In deze welbepaalde gevallen kan een supplement nuttig zijn", aldus de professor.

Overdrijven

De eerste fout die je niet mag maken: overdrijven, door bijvoorbeeld meerdere voedingssupplementen tegelijk te slikken. Dat is riskant want op die manier kun je van sommige nutriënten en vitamines een te hoge dosis binnenkrijgen. Zo wezen sommige studies op een toename van het aantal gevallen van longkanker bij rokers die veel bètacaroteen innamen. Of op een stijging van de mortaliteit bij een overdreven gebruik van vitamine E gedurende een lange periode.

"Daar is een logische verklaring voor", stipt professor Cynober aan. "In normale doses weten antioxidanten zoals vitamine E wel raad met een teveel aan oxidatieve stress, het fenomeen waarbij de cellen worden aangevallen door de vrije radicalen die worden aangemaakt bij de celademhaling. Maar bij te grote hoeveelheden antioxidanten gaan deze alle oxidatieve stress neutraliseren. Dus worden zowel gezonde cellen als kankercellen en bacteriën aangevallen. Men schakelt met andere woorden een waardevol verdedigingsmechanisme uit."

Voorzichtigheid geboden

Tweede fout: jezelf volproppen met supplementen zonder om advies te vragen. Dat kan een gemiste kans zijn om een diagnose te laten stellen en met een behandeling te starten. Waarom zou je ernstige vermoeidheid zelf trachten te bestrijden met pilletjes zonder naar de dokter te gaan? Misschien broeit er wel een ziekte die op die manier niet wordt gediagnosticeerd. Een bezoek aan de huisarts is ook een prima gelegenheid om een keer bloed te laten prikken en precies de status van bepaalde nutriënten (ijzer bijvoorbeeld) te laten controleren. Overigens kan een teveel aan ijzer schadelijk zijn aangezien dit mineraal sterk oxideert.

Raad vragen aan je apotheker, drogist of huisarts is dus een uitstekende reflex. En nooit producten kopen op websites die geen onberispelijke reputatie hebben: niets garandeert je dat de producten conform zijn aan de nationale of Europese reglementering die stelt dat een bepaald percentage van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) niet mag worden overschreden. Erger nog: die producten zouden wel eens gevaarlijke stoffen kunnen bevatten, zonder dat die op het etiket vermeld staan (bijvoorbeeld diuretica of amfetamines in vermageringspillen).