Wat doe je na een wespen- of bijensteek?

Wespen en bijen veroorzaken iedere zomer veel overlast. Veel mensen zijn bang om gestoken te worden. Niet zo gek, want een steek van wesp of bij kan flink zeer doen. Afhankelijk van je pijngrens, welk soort wesp of bij en de plek waar je gestoken wordt, ervaren de meeste mensen wespensteken en steken van bijen als erg pijnlijk. Terwijl ze steken, brengen de bijen en wespen een giftige stof in je huid. Niet de prik zelf, maar het gif veroorzaakt jeuk, pijn of een bult.

Waarom steken wespen en bijen?

Wanneer een bij zich bedreigd voelt, steekt hij. De bij kan na de steek zijn angel niet meer terugtrekken. Hierdoor verliest de bij een deel van zijn achterlijf, waardoor hij dood gaat. Daarom steken bijen alleen als zij zich echt bedreigd voelen. In tegenstelling tot bijen kunnen wespen ook meerdere malen steken zonder hun angel te verliezen en dood te gaan. Omdat steken voor wespen geen negatieve gevolgen heeft, zullen ze snel steken als ze zich bedreigd voelen. Het slaan naar wespen om ze weg te jagen, is vaak een aanleiding voor wespen om in de aanval te gaan. Ook zijn wespen agressiever aan het einde van de zomer. Rond deze periode is voedsel erg schaars voor ze en dit heeft invloed op hun humeur. Ze voelen zich sneller bedreigd en zullen eerder aanvallen.

Gestoken door een bij

Een steek van een bij is pijnlijk en kan een flinke bult geven. De angel van de bij blijft in je huid zitten en moet snel verwijderd worden. Probeer de angel eruit te schrapen met je nagel, de rand van een bankpas, de stompe kant van een mes of een pincet. Soms hangt er nog een klein gifzakje aan de angel. Pas dan op dat ujeniet in het zakje knijpt. Dan kan er namelijk meer gif in uw huid spuiten. Als de angel eruit is, kun je eventueel het gif uit de huid zuigen met een gifzuiger (een soort vacuümpompje). Daarna kun je povidonjodium of alcohol op het wondje doen. Een koude, natte doek, ijs of een coldpack helpt tegen jeuk en zwelling.

Gestoken door een wesp

Ook de steek van een wesp kan zeer pijnlijk geven en een flinke bult veroorzaken. Is de angel blijven zitten, dan is het ook bij een wespensteek noodzakelijk die snel te verwijderen. Je kunt het gif uitzuigen of hiervoor een gifzuiger gebruiken. Daarna is het belangrijk het wondje te desinfecteren. Koel direct daarna de plek met een natte doek, ijs of een coldpack om jeuk en zwelling tegen te gaan.

In beide gevallen geldt: ben je in een vinger gestoken? Verwijder dan eventuele ringen, want dat lukt niet meer als je vinger opzwelt.

Helpen antishistaminica bij een wespensteek of bijensteek?

• Bij een insectenbeet zijn meestal geen medicijnen nodig, maar helpt koelen onvoldoende dan kan paracetamol helpen.
• Soms kan een wespensteek of de steek van een bij ervoor zorgen dat bijvoorbeeld je hele hand of arm dik wordt. Dan kunnen allergietabletjes, oftewel antihistaminica, helpen. De werkzame stof daarvan is bijvoorbeeld cetirizine, desloratadine, loratadine of cinnarizine.
• Bij jeuk kun je eventueel een middeltje tegen jeuk gebruiken, zoals menthol strooipoeder of een crème.

En helpt azijn bij een bijen- of wespensteek?

Sommige mensen zweren bij azijn bij een wespen- of bijensteek. Meng hiervoor een beetje (appel)azijn 50/50 met water en smeer dit op de plek van de steek. Dit vermindert de irritatie en jeuk.

Allergisch voor een wespen- of bijensteek?

Een klein deel van de bevolking (geschat wordt 0.8-5 procent) reageert uitzonderlijk heftig op een bijen- of wespensteek. In Nederland overlijden er jaarlijks zelfs twee tot vijf mensen aan een insectengif overgevoeligheidsreactie (=anafylaxis). Een heftige allergische reactie - ook wel anafylactische shock genoemd - kan pas ontstaan als je al eens eerder in aanraking bent geweest met het insectengif. Bij de eerste steek reageert je lichaam nog niet erg, al kan de allergie dan wel volledig worden opgebouwd. Maar bij de volgende steek door wesp of bij kunnen al levensgevaarlijke situaties ontstaan. Dit kan zich uiten in rode bultjes (= galbulten ) over het gehele lichaam - ook op de handpalmen en voetzolen - die gepaard gaan met hevige jeuk. Daarnaast kunnen je ogen en lippen opzwellen. Indien er zwellingen in het halsgebied (vaak niet zichtbaar) optreden, kan je moeilijk spreken en slikken, word je hees en heb je problemen met ademhalen.

Bij sommige mensen met heftige allergische reactie na een bijen- of wespensteek kunnen misselijkheid, braken, diarree, buikkrampen en het laten lopen van ontlasting voorkomen. Soms wordt ook de urine spontaan geloosd. In het ergste geval kan de bloeddruk sterk dalen en kunnen er hartritmestoornissen ontstaan, soms gevolgd door bewustzijnsverlies. Meestal treden deze reacties binnen een kwartier na een steek op.

Als je weet dat je erg allergisch bent voor een steek van een bij of wesp, dan kun je maar beter twee adrenalinepennen bij je dragen. Met zo'n pen geef je jezelf een prik, zodra je gestoken bent. Als deze prik onvoldoende werkt, kun je jezelf na 5 tot 10 minuten een tweede prik met de tweede pen geven. Sowieso neemt de werking van de eerste prik na een half uur af en is het belangrijk om jezelf dan nog een keer te prikken. Als je allergisch bent, kun je 's ochtends ook uit voorzorg vast een antihistaminicum nemen. Bedenk wel dat die tabletten vaak ook invloed op je rijvaardigheid hebben.

Wanneer moet je met een bijen- of wespensteek naar de dokter?

• Bij een steek in de mond, tong of keel
• Als je overgevoelig bent voor wespen- of bijensteken en er eerder goed ziek van bent geweest
• Als je benauwd wordt na een steek
• Als je huiduitslag krijgt op andere plaatsen dan waar je gestoken bent
• Als je dikke oogleden of dikke lippen krijgt terwijl je ergens anders gestoken bent
• Als de huid om de bijen- of wespensteek rood wordt en de plek groter wordt
• Als je na een bijen- of wespensteek jeuk over je hele lichaam krijgt

Hoe voorkom je een wespen- of bijensteek?

• Houd wespen en bijen buiten door ramen en deuren dicht te houden. Het plaatsen van horren is ook een mogelijkheid.
• Blijf rustig wanneer een wesp of bij in je buurt is. Het wegwuiven werkt averechts. Ze worden agressief en steken sneller.
• Dek eten en drinken dat buiten staat goed af.
• Controleer voordat je een slok of hap neemt of er geen wesp of bij in je blikje of glas zit; gebruik bij het drinken uit blikjes sowieso liever een rietje.
• Vermijd (overmatig) gebruik van producten met een zoetige geur, zoals parfums. Dit trekt wespen aan.
• Kom bij voorkeur niet in de buurt van bloeiende bloemen of overrijp (afgevallen) fruit en wees voorzichtig bij het plukken van fruit of bloemen.
• Laat een bijen- of wespennest door een professioneel bedrijf verwijderen als je er een aantreft.

Let op: ondergrondse wespennesten worden snel over het hoofd gezien. Pas hiervoor op bij onder andere grasvelden. Loop liever niet op blote voeten in het gras als je niet zeker weet dat er geen wespen zijn. Dit geldt zeker als je allergisch bent.