Fabels en feiten over insectenbeten en -steken

Muggen

Fabel. Muggen hebben een voorkeur voor bepaald bloed.
Feit. Muggen hebben een voorkeur voor lichaamsgeur.

Het is een veelvoorkomende vergissing te denken dat we lekker bloed hebben en daarom veel worden gestoken. Niets is minder waar. Muggen hebben geen voorkeur voor een bepaalde bloedgroep of zoet bloed. Ze komen evenmin op licht af. Muggen worden namelijk aangetrokken door koolstofdioxide, zweet en (lichaams)warmte.

Koolstofdioxide komt van nature voor in de atmosfeer: we ademen het in. Maar we nemen het ook tot ons; bijvoorbeeld door het drinken van frisdranken (het veroorzaakt de 'prik'). Waar muggen niet tegen kunnen is rook. Dat houdt ze op veilige afstand. Van 'nare' geuren als knoflook, citroen, lavendel, eucalyptus en pepermunt moeten ze ook niets hebben.

Maar zweetvoeten zijn populair onder de vrouwtjesmuggen. Alleen zij steken; om de eitjes in haar achterlijf tot ontwikkeling te laten komen. Het zuur dat vrijkomt door te zweten, trekt de muggen aan. Maar vervelend genoeg houden de vrouwtjes wel weer van zoete geuren als parfum en deodorant.

Jeuken muggenbeten altijd?

Nee. De jeuk is afhankelijk van hoe het immuunsysteem reageert op de circa twintig lichaamsvreemde eiwitten, die een mug op de huid achterlaat. Sommige mensen reageren daar hevig op, anderen helemaal niet. Er kan een allergische reactie ontstaan of een reactie na besmetting, bijvoorbeeld na een beet van de malariamug.

Wespen

Fabel. Wespen gaan dood na één keer steken.
Feit. Wespen kunnen meerdere malen achter elkaar steken.

Wespen worden door veel mensen gezien als agressief en hinderlijk. Ze houden van zoetigheid en krijgen dit in eerste instantie volop van hun eigen larven (die scheiden een zoete stof af). Wanneer de larven volgroeid zijn, gaan ze echter op zoek. Ze komen af op de geur van voedsel, drank en parfum en bezorgen ons zo een hoop gegoochel met borden en glazen.

Dat wil niet zeggen dat ze altijd steken. Wespen steken alleen wanneer zij zich bedreigd voelen. Wespen zijn uit zichzelf niet agressief. Of dit nu terecht is of niet, een wesp beroept zich altijd op zelfverdediging. Helaas kunnen wespen gemakkelijk meerdere malen achter elkaar steken. In tegenstelling tot die van bijen en hommels blijft de angel van wespen niet in de huid achter. Hierdoor is een wesp dus ook niet terughoudend en 'vecht' hij zolang hij kan.

Wat is het verschil tussen wespen en zweefvliegen?

Zweefvliegen lijken op het oog in bijna alles op wespen, maar zijn volstrekt ongevaarlijk. Ze kunnen niet steken en zijn ook niet op een andere manier gevaarlijk voor mensen. Je herkent een zweefvlieg aan het aantal vleugels: een wesp heeft er vier, een zweefvlieg twee. Daardoor kan een zweefvlieg perfect stil blijven hangen in de lucht. Een wesp kan dat niet.

Bijen en hommels

Fabel. Hommels steken nooit.
Feit. Hommels steken wel degelijk, soms wel tien keer achter elkaar.

Terroristen van de picknickmand. Plaaggeesten van geurende bloemen. Bijen en hommels kunnen voor onplezierige momenten zorgen. Vergeet meteen de fabel dat hommels niet steken. Dat doen ze wel, al is het niet vaak. Bijen vallen ook minder snel aan dan wespen: één steek en hun leven is immers voorbij.

Steken bijen en hommels toch, dan brengen ze een giftige stof in de huid. Niet de prik zelf, maar het gif veroorzaakt jeuk, pijn of zwelling. Vooral een bijensteek geeft veel zwelling. Dit komt doordat er bij een bijensteek gemiddeld tussen de vijftig en zestig microgram gif wordt ingespoten (ter vergelijking: bij een wesp is dit één tot vijf microgram).

Moet de angel na bijensteek altijd worden verwijderd?

Ja. Dit kan met de nagel, maar je kunt ook de stompe kant van een mes of een pincet gebruiken. Soms hangt er nog een klein gifzakje aan de angel. Pas dan op dat je niet in het zakje knijpt, want dan kan er meer gif naar binnen spuiten. Als de angel eruit is, kun je de wond het beste spoelen en deppen met jodium of alcohol. De zwelling zal dan snel afnemen.