Zenuwpijn van je rug tot je been? Misschien is het ischias

De aandoening is vernoemd naar de grote beenzenuw: de nervus ischiadicus. Deze zenuw loopt vanaf de lage rug, via de heup door tot in het been. Over de gehele lengte van de zenuw kan iemand die lijdt aan ischias een plotseling heftig stekende of snijdende pijn ervaren.

Verschillende termen

In de volksmond spreken we nog veel over ischias, maar artsen spreken nu over LRS (Lumbosacraal Radiculair Syndroom).

Vaak werden de termen ischias, ischialgie en Hernia Nuclei Pulposi (HNP; de hernia) door elkaar gebruikt. Dit was verwarrend en klopte ook niet, want soms werd er wel en soms niet hetzelfde mee bedoeld. Artsen spreken nu over LRS (vroeger dus ischias en ischialgie) en HNP.

Symptomen

Andere symptomen die kunnen wijzen op ischias zijn:

• Pijn in de onderrug, die wordt versterkt door hoesten, niezen en persen.
• Een branderig of verdoofd gevoel.
• Spierzwakte en krachtverlies.
• Tragere reflexen in benen en voeten.
• Tintelingen en/of pijn in benen, voeten en tenen.
• Spierkramp en pijn bij druk op bepaalde plaatsen van de zenuw.

Individuele verschillen

De mate waarin mensen last hebben van ischias, verschilt per persoon. Bij sommigen is de aandoening qua pijnintensiteit mild en gaat vanzelf over. Anderen hebben ernstige klachten die, in zeldzame gevallen, kunnen leiden tot uitval van been- of voetspieren.

Ook de duur verschilt: ischias kan eenmalig zijn en na behandeling wegblijven, of een chronisch karakter hebben. In dit laatste geval blijven mensen gevoelig voor de kwaal. Tijdens periodes van weken of maanden steken de klachten in hevige of minder hevige mate de kop op. 

Oorzaken

Ischias heeft over het algemeen te maken met een beknelling van de zogenaamde lumbale zenuwen. Deze zenuwen zitten in de onderrug.

De redenen voor die beknelling zijn divers. Soms zijn ze aantoonbaar lichamelijk van aard. Zo kan een hernia in de onderrug (uitstulping van de tussenwervelschijven) leiden tot een beknelling van zenuwen. De uitstralingspijn in de beenzenuw is dan een gevolg van een probleem in de wervelkolom.

Maar ischias kan ook ontstaan door:

• Abrupte bewegingen, waarbij veel gewicht op de onderrug komt te staan.
• Het ongetraind en op een verkeerde manier optillen van zware spullen.
• Een zwangerschap of bevalling.
• Verkrampte bilspieren, die de beenzenuw aantasten.
• Een verkeerde lichaamshouding.

Zwakke plek

Ook emotionele problemen kunnen leiden tot ischias. Wanneer we onder spanning staan, merken we dat vaak aan opspelende 'zwakke plekken' in ons lichaam.

De onderrug is voor veel mensen zo'n plek. Door een doorgaans zittende levensstijl, een gebrek aan lichaamsbeweging en overgewicht, hebben veel Westerse ruggen niet de sterke ruggengraat die zij zouden kunnen hebben.

Diagnose en risico

Wanneer je last hebt van rugpijn (al dan niet met uitstralingen) is het verstandig naar een arts te stappen. Onbehandelde ischias kan in heviger mate overbelast raken.

Een huisarts of bedrijfsarts zal op basis van klachten en symptomen bepalen of er sprake is van ischias. Lichamelijk onderzoek kan tevens bijdragen aan de diagnose. In sommige gevallen is de diagnose niet eenvoudig te stellen en levert een MRI- of CT-scan de noodzakelijke extra informatie op.

Behandeling

Pijnstilling is een voor de hand liggende oplossing tegen ischias. Medicatie pakt echter niet de oorzaak aan. Naast medicijnen is het belangrijk rust te nemen en vroeg te beginnen met therapie. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van bedrust, gecombineerd met bedoefeningen.

Deze oefeningen houden de bloedsomloop op gang, waarmee atrofie (achteruitgang van de functie van spieren en zenuwen) wordt voorkomen. Mensen met ischias kunnen bij verschillende professionals terecht: huisartsen, bedrijfsartsen, fysio- en oefentherapeuten en chiropractors.

Maar ook neurologen en neurochirurgen. Een klein percentage van de patiënten heeft namelijk een operatie nodig. Meestal zijn dit mensen met ernstige klachten (zenuwuitval, spierspasmen, blijvende pijn). 

Risicogroepen

Sommige mensen lopen een groter risico op het ontwikkelen van ischias. Ouderen bijvoorbeeld, maar ook mensen met rug- of bekkenafwijkingen en mensen waarbij bijvoorbeeld het ene been langer is dan het andere been. Ook hebben mensen met een zwakkere conditie een verhoogde kans op overbelasting van de onderrug.

Tips om ischias te voorkomen

Gelukkig kun je zelf wat doen om ischias te voorkomen:

• Zorg voor een goede houding.
• Ga door de knieën als je een zwaar voorwerp optilt en verdeel het gewicht over beide kanten van het lichaam.
• Zorg voor een goede levensstijl; eet niet te veel en beweeg voldoende.
• Draag goede, steunende schoenen.
• Zorg voor verantwoorde, ondersteunende stoelen en matrassen in huis en op het werk.