Overgewicht is een probleem. En iedereen denkt er het zijne van. Oorzaken, oplossingen, de waarheid ligt vast ergens in het midden. Het boek Tegenwicht biedt letterlijk dat tegenwicht. Er worden oorzaken en gevolgen van overgewicht geanalyseerd, mythes en misverstanden ontkracht en oplossingen voor de toekomst geboden.
Tegenwicht begint met de oorsprong van obesitas. Het fenomeen 'meten is weten' wordt uitgebreid besproken en verschillende meetmethoden (BMI, lichaamsvorm, vetpercentage) komen aan bod. Daarnaast is er uitgebreid aandacht voor het waarom we zwaarder worden.
Uithongeren
Het feit dat mannen gemiddeld 2500 en vrouwen 2000 calorieën per dag nodig hebben wordt van tafel geveegd. Daarnaast blijken wij als mensen biologisch ontworpen om dik te worden. De mens beschermt zich tegen uithongeren en heeft daardoor een aangeboren voorkeur voor zoet, vet en zout.
Naast omgevingsfactoren en gedrag, speelt erfelijkheid ook een rol. "De gemakzuchtige uitspraak 'ieder pondje gaat door het mondje' mag in wezen wel juist zijn, maar suggereert dat mensen geheel en zelf verantwoordelijk zijn voor hun overgewicht." En dat is volgens de schrijvers niet het geval.
Gedragsverandering
Naast achtergrondinformatie over het ontstaan en waarom achter overgewicht biedt het boek ook goede handvatten voor mensen die kampen met hun gewicht. Om je gewicht stabiel te houden, kan je bijvoorbeeld jezelf het beste wekelijks wegen en je inname voor de komende week corrigeren naar aanleiding van de verandering in je gewicht. Daarnaast zijn voor blijvende gedragsverandering weten, willen, kunnen, doen en blijven doen van belang.
Zelfbeheersing blijft de sleutel tot succes. In een samenleving waarin we voortdurend worden blootgesteld aan eten waarvan we weten dat het een plezierige gevoel oplevert, is zelfbeheersing de enige manier om je tegen die verleidingen te beschermen.
(wan)hoop
Vanzelfsprekend worden ook oplossingen besproken. Van de dieetindustrie laten de schrijvers weinig heel: "Deze industrie verkoopt hoop aan wanhopige mensen."
Leefstijl is het belangrijkst. Niet alleen een gezonde leefstijl van de mensen, maar ook van de overheid, bedrijfsleven, scholen en zorg. Betutteling is volgens de schrijvers eigenlijk helemaal niet zo negatief: als de gezonde keus de makkelijke keus wordt, is er immers nog steeds keus.
Leesbaarheid
Valt er dan helemaal niets op Tegenwicht aan te merken? Jawel. De basis van het boek is wetenschappelijk en dat valt te merken. De auteurs zijn er redelijk in geslaagd om de informatie toegankelijk te maken, maar soms is de informatiedichtheid erg hoor. De wetenschappers, onderzoeken en feiten vliegen je om de oren wat de leesbaarheid niet altijd ten goede komt.
Daarbij is de schrijver erg begaan met het onderwerp, heeft veel onderzoeken op het gebied van overgewicht uitgevoerd en misschien nog wel meer mensen ontmoet. Daardoor spelen de belevenissen van de auteur soms een iets te grote rol.
Verstandig
Tegenwicht is een verstandig boek over overgewicht. Leerzaam, helpend, maar zonder wijzend vingertje. Mensen met obesitas worden met respect behandeld. Feiten en fabels worden duidelijk van elkaar onderscheiden. Het boek eindigt met de belangrijkste, maar ook lastigste opgave voor de toekomst: de consumptie verminderen.
Na het lezen van dit boek begrijp je in ieder geval beter waarom we dik worden en wat er tegen te doen is.
Jaap Seidell is hoogleraar voeding en gezondheid en directeur van de afdeling gezondheidswetenschappen aan de Vrije Universiteit en het VUmc in Amsterdam. Hij heeft veel onderzoek gedaan op het gebied van overgewicht.
Jutka Halberstadt is psycholoog en doet onderzoek naar obesitas aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Voorheen werkte zij als journalist.
