Dit zegt je mond over je gezondheid

Verlaagde weerstand

Ieders mond zit vol bacteriën die in evenwicht zijn met de afweer. Als je afweer verstoord is - en dat kan bijvoorbeeld door ziekte of stress - wint de aanval van de bacteriën vaak en krijg je ontstoken tandvlees (gingivitis), of zelfs parodontitis.

Bij een ontsteking in de mond gaan de bloedvaten in het lichaam openstaan en duiken de bacteriën uit de mond de bloedbaan in. Dit verhoogt onder andere het risico op hart- en vaatziekten en erectieproblemen. Ook zijn er aanwijzingen dat een slechte mondgezondheid de kans op bepaalde vormen van kanker vergroot.

Naast ontstoken tandvlees wijzen aften meestal op een verminderde weerstand. De precieze oorzaak van aften is echter onbekend. Een koortslip aan de buitenkant van de mond is ook een teken van een verzwakte weerstand.

Reuma

Als je bij de tandarts bent, vallen eventuele problemen aan de kaak direct op. Soms hoor je een knak bij het opengaan van de mond of heb je pijn in je kaakgewricht. Als deze pijn niet te verklaren is, kan het een eerste teken van reuma zijn. Doordat het kaakgewricht met regelmaat bekeken wordt, vallen eventuele klachten eerder op. De tandarts zal je dan doorverwijzen.

Maag- en darmproblemen

Een slechte adem is erg vervelend. We noemen dit halitose of foetor ex ore. In 80 procent van de gevallen wordt de slechte geur veroorzaakt door actieve bacteriën in de mond of op de tong, een rotte kies of ontstoken tandvlees. Als er in de mond echter geen oorzaak voor de slechte geur gevonden wordt, kan dit wijzen op keel-, maag- of darmproblemen. Zeker als iemand ook last heeft van klachten is aanvullend onderzoek via de huisarts aan te raden.

Diabetes

Als je ondanks een goede mondverzorging ontstekingen houdt in de mond en daarnaast last hebt van dorst en een droge mond, kan dit wijzen op diabetes. De tandarts moet uitsluiten dat er een andere oorzaak is voor de ontstekingen. Is dat niet het geval, dan kan de huisarts met een simpele bloedtest de diagnose stellen. Hoe eerder je er bij bent, des te beter.

Stress

Door stress kun je last krijgen van een verminderde weerstand, met daarbij de eerder genoemde problemen voor de mond als gevolg. Ook activiteiten als nagelbijten en wangbijten kunnen zichtbaar zijn in de mond. Je krijgt vreemde slijtage aan de tanden. Ook vermoeidheid in het kaakgewricht kan hieruit voortkomen.

Voeding en geneesmiddelen

Alle voedingsmiddelen waar zuur en/of zoet in zit zijn schadelijk voor de tanden. In je mond is het dus te zien als je vaak zoete en zure dingen eet. Vooral zoetzuur snoep is heel schadelijk, maar ook vruchtensappen en fruit tasten je tanden aan. Dit kan leiden tot tanderosie. Met een goede mondverzorging en door het beperken van (zoet/zure) eetmomenten kun je dit voorkomen.

Ook door geneesmiddelengebruik neemt de kans op tanderosie toe. Als je meerdere medicijnen slikt, krijg je vaak een droge mond. Daardoor neutraliseert het speeksel eventuele zure aanvallen van voedingsmiddelen minder en neemt ook de kans op ontstekingen toe.

Zwangerschap

Veel zwangere vrouwen hebben last van zwangerschapsgingivitis, een oppervlakkige ontsteking van het tandvlees. Vaak ziet het tandvlees er nog wel gezond uit, maar bloedt het wel gemakkelijker. Dit komt voort uit een verandering in de hormoonhouding en stofwisseling. Door de zwangerschap hebben vrouwen vaak ook minder aandacht voor de mondverzorging.

In principe vormen de ontstekingen niet meteen een probleem. Wel is het zaak om de mond goed te verzorgen. In het ergste geval kan een ontsteking in de mond leiden tot vroeggeboorte.

Roken

Als je rookt is dit vaak goed zichtbaar in je mond door verandering van het slijmvlies en aanslag op de tanden. Je ruikt het, je proeft het en je kunt het zien. Rokers hebben meer kans op ernstige tandvleesontstekingen en ook een slechtere wondgenezing. Een tandarts kan de aanslag van teer eenvoudig verwijderen door het gebit te polijsten. Roken vormt een belangrijke risicofactor voor mondkanker.

Mondkanker

Je kunt om allerlei redenen plekjes hebben in je mond. Door een ontsteking bijvoorbeeld, of door irritatie of slijtage. Over het algemeen kunnen deze plekjes geen kwaad en verdwijnen ze vanzelf.

Als er na twee weken nog geen verandering is opgetreden - na behandeling of het wegnemen van een eventuele irriterende factor -  is vervolgonderzoek nodig. Plekjes in de mond kunnen namelijk ook een voorteken zijn van mondkanker, ook op de randen of onder de tong. Vaak hebben patiënten nog geen last, terwijl er al wel onrustige plekken te zien zijn.

Je kunt ook een goedaardige bult in je mond hebben, vaak aan de binnenkant van de onderkaak. Zo'n verdikking moet je goed in de gaten houden, maar is over het algemeen onschuldig.

En verder

De tandarts ziet al zijn patiënten standaard een tot twee keer per jaar. Door die regelmaat vallen veranderingen bij een patiënt op en ziet een tandarts bepaalde problemen soms eerder dan een huisarts. Je kunt denken aan vergeetachtigheid, moeilijk lopen, gewichtsverlies, kortademigheid of blauwe plekken of beschadigingen van de huid. Ook plekjes op de huid, vooral ook achter de oren, kunnen een tandarts opvallen. Daarnaast zie je het in de mond ook als iemand last heeft van te korte lipbandjes of tongriempje, slikklachten of problemen met de speekselklieren.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Rob Barnasconi. Hij is tandarts en oud-voorzitter van de Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (NMT). Meer informatie vind je op allesoverhetgebit.nl.