Van experiment tot moderne wetenschap
Binnen de geneeskunde is inmiddels ontzettend veel mogelijk. Het hart kan tijdelijk worden stopgezet, hersenoperaties worden uitgevoerd terwijl iemand nog bij bewust zijn is en dankzij orgaantransplantatie worden allerlei levens gered. Al deze kennis was er echter niet van het een op andere moment. De BBC serie ‘History of Surgery’ neemt je mee op ontdekkingsreis.
In vijf afleveringen toont BBC presentator Michael Mosley de ontwikkeling van de chirurgie. Elke aflevering heeft een ingewikkelde operatie als uitgangspunt, bijvoorbeeld het verwijderen van een gezwel in de hersenen dat epileptische aanvallen veroorzaakt. Vervolgens ga je samen met Mosley op reis door de geschiedenis van de chirurgie. Hij laat zien dat de kennis van nu heel wat mensenlevens heeft gekost.
Hersenen
Zo besteedt hij in de eerste aflevering over de hersenchirurgie veel aandacht aan de lobotomie. Deze chirurgische operatie werd rond het midden van de 20e eeuw veel toegepast bij patiënten met bijvoorbeeld een depressie, risico op zelfmoord of chronische angststoornissen, maar ook bij kinderen met gedragsproblemen.
Inmiddels is de lobotomie in veel landen verboden, omdat de resultaten veel slechter bleken dan gedacht. Mosley laat het effect van de techniek zien met behulp van een blok ijs, een ijspik en een hamer. Op een zelfde manier werd een instrument boven de oogbol de schedel in gedreven en in de hersenen heen en weer bewogen. Een MRI-scan van de hersenen van een man die als kind een lobotomie onderging, toont dat de gevolgen voor de hersenen vergelijkbaar zijn met een beroerte.
Experimenten
De geschiedenis van de chirurgie bestaat voor een groot deel uit toevalstreffers en experimenten, maar ook uit castrofale fouten en ongekende successen. En natuurlijk voortschrijdend inzicht. De tweede aflevering vertelt onder andere dat operaties aan het hart steeds langer konden duren door de ontdekking van het terugbrengen van de lichaamstemperatuur in combinatie met het verlammen van de spieren. Het thema van de tweede documentaire is dan ook de hartchirurgie.
In de overige drie delen komen de transplantatiechirurgie, plastische chirurgie en traumachirurgie aan bod. Zo blijkt de cosmetische chirurgie helemaal niet iets van de laatste tijd: 400 jaar geleden werden al de eerste (mislukte) neuscorrecties uitgevoerd. En op het gebied van traumachirurgie is het lang zo geweest dat het chirurgisch mes je vaker doodde dan redde.
Getty Images
Aanrader
De reeks History of Surgery ontving lovende kritieken van onder andere The Times, Daily Mirror en Independent. En terecht. Het is een boeiende documentaireserie voor iedereen die geïnteresseerd is in wetenschap en gezondheid. De documentaire is heel beeldend en af en toe zelfs verrassend. Daarbij is het goed om eens stil te staan bij de bijzonderheid van de huidige medische kennis en hoe deze tot stand is gekomen.
De Britse presentator Michael Mosley is vooral bekend van programma’s over biologie en geneeskunde. De BBC-serie History of Surgery is in 2008 uitgezonden op de televisie. De vijf afleveringen duren in totaal ongeveer 260 minuten.