Op welke leeftijd horen kinderen zindelijk te zijn?

Zindelijk zijn, is dat een kind de controle heeft over waar en wanneer het op een potje of naar de wc gaat voor het doen van een plas of het produceren van ontlasting.

De leeftijd waarop kinderen zindelijk worden is niet over de hele wereld gelijk. Er zijn volkeren, waarbij kinderen al heel vroeg zindelijk zijn, of waar men de kinderen zo heeft getraind dat ze op een bepaald door de ouders gekozen moment een plas of poep doen. In Europa, Noord Amerika en Australië, worden kinderen over het algemeen tussen de twee en drie jaar overdag zindelijk. Tussen drie en vier jaar blijft vervolgens een groot deel ook ’s nachts droog. Er zijn echter veel kinderen die er nog langer over doen om ’s nachts droog te worden. In het algemeen zijn jongens wat later dan meisjes.

Uitrijpen zenuwstelsel

Omdat zindelijk worden een bepaalde vaardigheid is die ook samenhangt met het uitrijpen van het zenuwsteldel is een te vroeg begin niet verstandig. Een kind moet de controle hebben gekregen over zijn sluitspieren en daarbij moet er een samenwerking zijn tussen ontspanning van deze spieren en het persen. Dit proces is meestal tegen het tweede jaar nog niet onder controle en daarom wacht men vaak nog een half jaar tot het kind er meer aan toe is gekomen*.

Bedplassen

Wanneer een kind na de leeftijd van 5 à 6 jaar ’s nachts nog steeds in bed plast wordt van bedplassen of enuresis nocturna gesproken. Ruim 10 procent van alle zesjarigen en 5 procent van alle tienjarigen zijn ’s nachts nog niet droog.

Het blijkt dat kinderen in de loop van de afgelopen jaren steeds op een later tijdstip zindelijk zijn geworden. Vaak wordt veronderstelt dat dit te maken heeft met de goede kwalitiet van de huidige luiers, waardoor een kind niet meer zou voelen dat het nat is. Deze veronderstelling blijkt maar ten dele waar te zijn. Ook de opvoedingsstijl speelt bij het zindelijk maken een rol. Hoe losser deze is en hoe meer er vrijheid aan het kind wordt gegeven hoe later ze zindelijk worden.

Waarschijnlijk heeft het veel meer te maken met de wijze waarop kinderen door hun ouders zindelijk worden gemaakt. De meeste ouders beginnen er later mee, maar ook zijn kinderen tegenwoordig vaak minder bij hun ouders. Op crèches en bij andere kinderopvang kan de leiding zich er minder mee bezighouden om te letten op de signalen die kinderen geven als ze aandrang voelen.

Vroeger was het bij grote gezinnen belangrijk om een kind zo snel mogelijk zindelijk te krijgen, omdat dat scheelde in de dagelijkse verzorging en in de wasserij. Denk bij dit laatste ook dat er toen alleen nog katoenen luiers waren.

* Omdat bij sommige volkeren kinderen op zeer jonge leeftijd (voor het eerste jaar) zindelijk kunnen worden gemaakt, zijn er in navolging hierop ook in ons land wel ouders die methodes volgen om kinderen vroeg zindelijk te maken. Je moet je hierbij wel bedenken dat de uitrijping van het zenuwstelsel op deze leeftijd nog niet zo ver is dat het kind er echt aan toe is. Het is dan ook niet zozeer het kind wat zindelijk is geworden als wel dat de plas en ontlasting gecontroleerd worden opgevangen. Deze methoden vereisen in elk geval veel tijd en aandacht voor het gedrag van je kind.

Dit artikel is goedgekeurd door Carole Lasham, algemeen kinderarts in het Tergooi Ziekenhuis te Blaricum. Haar aandachtsgebieden zijn longziekten en allergie, maar ze heeft ook veel ervaring met huilbaby's en kennis over het Downsyndroom.