Hoe ga je om met clusterhoofdpijn?

Bij clusterhoofdpijn heb je last van aanvallen van 15 minuten tot 3 uur. Sommige mensen krijgen wel acht aanvallen op een dag. En dat in een periode van enkele weken tot maanden. Bij episodische clusterhoofdpijn worden de periodes met hoofdpijn afgewisseld met aanvalsvrije periodes, bij chronische klachten hebben patiënten geen aanvalsvrije periode of is deze korter dan twee weken.

Symptomen

Clusterhoofdpijn kenmerkt zicht door een heftige scherpe of brandende pijn rondom het oog of aan de zijkant van het hoofd. Soms wordt de pijn ook als snijdend of borend beschreven. De klachten beperken zich tot een kant en treden vaak zeer plotseling op.

Naast de pijn hebben clusterhoofdpijnpatiënten ook vaak last van:

• rode of tranende ogen
• verstopte neus of een loopneus
• gezwollen of hangend ooglid
• bezweet voorhoofd of gezicht
• verhoogde spierspanning
• een onrustig gevoel en bewegingsdrang
• verhoging van lichaamstemperatuur

De meeste van deze klachten komen vooral voor aan de kant van de hoofdpijn.

Voortekenen

Twee op de drie patiënten ervaart voortekenen: vroege signalen die erop wijzen dat een aanval op komst is. Deze klachten openbaren zich uren of zelfs dagen voordat de aanval begint. Als je last hebt van clusterhoofdpijn is het belangrijk deze tekenen te herkennen, zodat je actie kunt ondernemen.

De voortekenen verschillen sterk per patiënt, maar zijn voor een individu vaak hetzelfde. Je kunt hierbij denken aan tintelingen, prikkelingen of juist een doof gevoel in het gezicht, rode of tranende ogen, een verstopte neus of een zwetend gezicht. Sommige patiënten voelen zich voor een aanval onrustig, angstig, vermoeid, geïrriteerd of onbehaaglijk.

Na een aanval heb je soms ook nog klachten. Lusteloosheid, overmatige vermoeidheid en een zeurende ‘na-pijn’ zijn het meest voorkomend.

Oorzaak

Naar de oorzaak van clusterhoofdpijn is al redelijk wat onderzoek gedaan, maar helaas heeft dat nog niets opgeleverd. Mogelijk speelt de biologische klok een rol. Recent onderzoek laat veranderingen zien in de hypothalamus: het hersengebied dat de biologische klok regelt. Overigens zijn er ook aanwijzingen dat met de leeftijd aanvallen langer weg blijven.

Behandeling

Als de huisarts denkt dat je clusterhoofdpijn hebt, zal hij je doorverwijzen naar een neuroloog in het ziekenhuis voor onderzoek en behandeling. Het is zaak om zo snel mogelijk actie te ondernemen. Pijnstillers in de vorm van een tablet of zetpil, werken daarbij meestal niet snel genoeg. Injecties werken sneller: over het algemeen binnen 10 tot 15 minuten.

Met behulp van sumatriptaninjecties die onder de huid worden ingespoten, is ongeveer 80 procent van de patiënten op korte termijn pijnvrij. Dit middel vernauwt de bloedvaten in de hersenen en vermindert de pijnprikkel. Sommige patiënten hebben goede ervaringen met sumatriptan-neusspray.

Het nadeel van injecties met sumatriptan is dat ze niet vaker dan 2 tot maximaal 3 keer per 24 uur gebruikt mogen worden, terwijl patiënten vaak meerdere aanvallen op een dag hebben. Een aanvullende behandeling met het middel verapamil behoort dan nog tot de mogelijkheden. Dit medicijn helpt hoofdpijnaanvallen voorkomen. Werkt dat onvoldoende? Dan kun je in overleg met je arts geneesmiddelen als prednison en lithium proberen.

Zuurstof

Ongeveer twee op de drie patiënten lijkt ook veel baat te hebben bij een behandeling met zuurstof. Die behandeling bestaat uit het inademen van extra zuurstof gedurende 10 tot 15 minuten. Dit moet je zo snel mogelijk na het opkomen van een aanval doen.

In het ziekenhuis zijn hier mogelijkheden voor, maar je kunt het ook thuis doen. Zuurstof is niet direct via de apotheek te verkrijgen; je zorgverzekeraar kan contactgegevens van een leverancier verstrekken. De behandeling heeft weinig bijwerkingen en is relatief goedkoop. Tegenwoordig staat zuurstof ook geregistreerd als medicijn.

Zelf doen?

Er is weinig wat je kunt doen om clusterhoofdpijn te voorkomen, maar bepaalde factoren zoals alcoholgebruik, gebruik van een bepaalde hartmedicijnen (nitraten), een lange vliegreis maken en verblijf op grote hoogte kunnen een aanval uitlokken. In een periode van clusterhoofdpijnaanvallen kun je deze factoren beter zoveel mogelijk uit de weggaan. Bekijk voor een vliegreis ook altijd de mogelijkheden om injectienaalden mee te nemen in je handbagage.