Waarom moet je huilen als je uien snijdt?

Getty Images

Sta jij ook te huilen boven de snijplank als je een uitje snippert? Waardoor komt dat en hoe houd je het droog? Trucs tegen tranen en andere uienweetjes.

De meeste verkochte groente – als je kijkt naar het aantal kilogrammen – is in Nederland de ui. Niet zo gek, want hoeveel recepten beginnen er niet met "snipper een ui"?

Uien behoren net als knoflook, bieslook, prei en sjalotten tot de lookfamilie. In China groeiden ze 3000 jaar geleden al, tegenwoordig worden ze ook volop in Nederland geteeld. Naast de gewone ui met de goudgele schil zijn er ook pittige rode en zoete uien.

Stengelui, lente-ui, sla-ui en bosui zijn alle vier benamingen voor hetzelfde langwerpige, milde gewas. De verschillende namen verwijzen naar de eigenschappen van dit uitje: ze hebben een stengel, zijn lekker door een salade en je koopt ze meestal samengebonden in een bos. Lente-uitjes worden in het voorjaar geoogst en zijn soms iets dunner.

Zwavelzuurverbinding

Het snijden van een ui gaat vaak gepaard met prikkende, tranende ogen. Hoe komt dat? In de cellen van uien zitten allerlei stoffen, waaronder het enzym allinase en een zwavelhoudende component. Als je uien snijdt, maak je de cellen kapot en komt er lucht bij. De allinase reageert dan met de zwavelhoudende component. Er ontstaat een zuur wat door een ander enzym weer wordt omgezet in een gas, synpropaanthial-S-oxide.

Als dit gas in aanraking komt met (oog)vocht ontstaat er een zwavelzuurverbinding. Deze irriteert je ogen, die het zwavelzuur proberen weg te spoelen door te gaan tranen.

Tranen voorkomen

Er zijn een paar trucjes die geïrriteerde ogen voorkomen. Gebruik een scherp mes. Houd de ui onder water of onder een stromende kraan als je deze snijdt, dan reageert het gas met het water en niet met je oogvocht waardoor het je ogen niet bereikt.

Je kunt de uien ook voor het snijden een paar uur in de koelkast of een paar minuten in de vriezer leggen, dat maakt het enzym minder actief. Of zet een duik- of veiligheidsbril op, dan komt het gas zeker niet bij je ogen in de buurt.

Hou je neus open

In uien zitten veel vezels. Ook zit er vitamine C, kalium en calcium in. Bovendien bevatten uien quercetine, een flavonoïde die een belangrijke bijdrage kan leveren aan het voorkomen van hartkwalen.

Ook bij een verkoudheid komt een uitje van pas. Als een verstopte neus hebt, valt het meestal niet mee om in slaap te vallen. Met een ui op je nachtkastje houd je je neus open. Pel een ui, snijd deze in stukken of doormidden en leg hem op een schoteltje naast je bed.

Uien hebben één nadeel: ze veroorzaken veel gas in je darmen, wat voor gerommel in je buik en winderigheid kan zorgen.

Koken met uien

Koop uien die stevig en droog aanvoelen en geen uitlopers hebben. Bewaar ze koel, droog en donker, maar niet in de koelkast, dan blijven ze een paar weken goed. Verwijder het papierachtige velletje en eventueel de schil daaronder als deze er niet fris uitziet. Snijd de bovenkant eraf, maar laat het onderste gedeelte nog even zitten, want daar kun je de ui handig aan vasthouden. Snijd de ui in ringen of stukjes en gooi als laatste het onderste stukje weg.

Uien zijn rauw lekker in salades, maar je kunt ze ook bakken, stoven, frituren of verwerken in ovengerechten of soepen. In veel recepten staat "fruit de ui". Fruiten is zachtjes bakken in een beetje olie of boter terwijl je voortdurend roert, tot de ui doorzichtig ('glazig') is. Zo komt de smaak van de ui vrij.