Eten volgens de seizoenen: zo doe je dat

Onze grootouders wisten niet beter. Ze aten sperziebonen in de zomer, aardbeien in de lente en zomer en pruimen als het najaar zich aankondigde. Groenten als paprika’s, aubergines en courgettes waren tot in de jaren 60 van de vorige eeuw iets exotisch. Iets wat bij een groenteboer niet te koop was, laat staan in de supermarkt; dit kenden ze alleen als ze wel eens een 'verre' reis maakten naar het zuiden van Europa. Doordat we met zijn allen veel meer zijn gaan reizen en door nieuwe teelttechnieken en de globalisering, is de diversiteit van het groenten- en fruitschap in Nederlandse winkels enorm gegroeid. Er is meer keuze dan ooit en het hele jaar door is bijna alles verkrijgbaar. Dat is fijn, maar dat heeft wel een prijs. Want veel van die groenten worden geteeld in Zuid-Europa of Noord-Afrika en moeten naar ons land vervoerd worden. In de wintermaanden liggen er zelfs groenten en fruitsoorten uit Zuid-Amerika in de schappen. Kijk in de winter maar eens op een doosjes blauwe bessen of een bundeltjes asperges. Grote kans dat ze uit Peru komen.

Milieu-impact

De impact op het milieu van groenten een fruit die niet uit ons eigen land komen is heel groot. Zeker als je iets eet wat ingevlogen is. Die kwetsbare blauwe bessen in de winter bijvoorbeeld. Daar komt dan ook nog bij dat ze meestal veel (lees plastic) verpakkingsmateriaal nodig hebben om de lange reis goed te overleven. Door te kiezen voor producten die in Nederland groeien, heb je dus best wat impact op het milieu. Een simpele stap die je zelf kunt toepassen.

En hoe zit het met groenten en fruit uit kassen?

Teelt in een verwarmde kas kost meer energie dan het telen op de volle grond dat is een feit. Er is in een kas immers energie voor warmte en licht nodig. Zo'n 10 procent van al het Nederlandse gasverbruik gaat naar de verwarming van kassen. Volgens Milieu Centraal wil de Nederlandse glastuinbouw in 2050 een volledig duurzame energievoorziening hebben onder andere door gebruik te maken van aardwarmte en warmte-krachtkoppeling (WKK). WKK maakt efficiënter warmte en elektriciteit uit aardgas, waardoor er minder aardgas nodig is. Producten uit een WKK-kas hebben een lagere klimaatbelasting. Net zoals groenten uit een koude kas of geteeld onder plastic tunnels. In de winkel kun je helaas niet zien uit wat voor een soort kas iets komt. Vooralsnog is kiezen voor groente en fruit dat van Nederlandse bodem en uit de volle grond de meest milieuvriendelijke keuze.

Lente op je bord

In het voorjaar is het aanbod van verse groenten en fruit meestal nog wat beperkt, puur omdat er nog weinig warmte is geweest om alles te laten groeien. Maar langzaam maar zeker vullen markten zich met knapperige groenten zoals raapstelen en verse spinazie. Rabarber is ook echt zo’n lentegroente, net als radijsjes en aan het einde van de lente de tuinbonen en peultjes. Wat fruit betreft moet je denken aan het eerste fruit van het seizoen: aardbeien. En natuurlijk zijn er in de lente altijd de witte asperges. Voor de rest is de keuze nog redelijk beperkt. Wel is er natuurlijk altijd groenten en fruit te koop dat goed lang te bewaren is. Denk hierbij aan pompoenen, kolen, zoete aardappels, uien en appels en peren van het voorgaande kalenderjaar.

Je zomerse bord

De zomer brengt lange, zonnige dagen en een overvloed aan sappig fruit en knapperige groenten. Het is het seizoen van de barbecues, picknicks en lange avonden buiten. Als je eet volgens de seizoenen, is je zomer-bord gevuld met veel verschillende vruchtgroenten als courgettes, paprika’s en komkommers. Sla is er de hele zomer volop net als bloemkool, broccoli en verschillende soorten bonen. Denk aan sperziebonen, snijbonen en peultjes. In de zomer is er ook een overvloed aan rood fruit als bessen, frambozen en aardbeien. Maar er zijn ook volop perziken en abrikozen. Al dat zomerfruit laat zich ook goed invriezen. Lekker voor als het aanbod niet meer zo groot is.  

Het herfstbord vol overvloed

Naarmate de dagen korter worden en de temperaturen beginnen te dalen, brengt de herfst een rijke oogst aan groenten en fruit. Juist in dit seizoen vindt de meeste oogst plaats, ook vooral van groenten en fruitsoorten die maandenlang te bewaren zijn. Het is het seizoen van pompoenen, kolen, appels en peren. Maar ook van paddenstoelen, prei, rode bieten en venkel. Als je eet volgens de seizoenen, kan je je in de herfst volledig uitleven. Dan is het aanbod van groenten het allergrootste. Ook wat fruitsoorten betreft: niet alleen zijn de appels en peren nu vers van de boom, er zijn ook volop pruimen, vijgen en kweeperen van Hollandse bodem te koop.

Winterse eenvoud op je bord

Als de winter aanbreekt wordt het tijd voor stoofschotels, stampotten en verwarmende soepen. Als je eet volgens de seizoenen kun je  je hart ophalen aan de echte stamppotgroenten als wortels, uien, boerenkool en zuurkool (gemaakt van witte kool). Maar denk ook aan spruitjes, winter postelein, pastinaak en knolselderij. En de kolen en pompoenen die in de late herfst geoogst zijn, blijven ook nu volop verkrijgbaar. Gebruik ze voor warme gerechten als roerbakschotels, traybakes, stamppotten of soepen. Maar denk ook eens aan een koolsalade. Wat fruit betreft is het aanbod van Hollandse bodem in de winter karig: de in de herfst geoogste appels en peren.

Dit artikel is geschreven door Mary Stottelaar. Mary is diëtist. Ze volgt de wetenschap op de voet en schrijft al jaren over voeding en gezondheid. Haalbaarheid en smakelijkheid van adviezen staan bij haar voorop. Eten volgens de seizoenen is een van haar stokpaardjes.