Dik door bacteriën

Getty Images

Heb je overgewicht? Dikke kans dat het te maken heeft met de bacteriën in je darm. Wetenschappers zien steeds meer verbanden tussen je darmflora en zwaarlijvigheid.

In je darm wonen 1,5 kilo bacteriën. Grotendeels zijn dit behulpzame ‘huisgenoten’, want ze verteren je voedsel en zorgen voor vitamines. De samenstelling van die darmbacteriën is als een persoonlijke vingerafdruk. Wetenschappers kunnen aan je bacteriën steeds meer aflezen, bijvoorbeeld of je dun of dik bent. Remco Kort schrijft erover in zijn nieuwe boek 'De Microbemens', dat 27 september in het Micropia in Artis werd gepresenteerd.

Rijkere flora

Bij iemand met een gezond gewicht groeit en bloeit er van alles in de darm. Bij de zwaarlijvige persoon is de flora saaier. Er zitten minder soorten bacteriën in en de verhouding is anders. Wetenschappers proberen uit te vinden of je nu te dik wordt door de afwijkende darmflora, of dat het andersom is: dat je andere flora krijgt, als je dikker wordt.

Dikmakende bacteriën

Een ding hebben de wetenschappers al wel ontdekt: de darmflora heeft invloed op het lichaamsgewicht. Geef je muizen met aanleg tot vetzucht een stevige cocktail van antibiotica waardoor de hele darmflora platligt, plus een calorierijk dieet, dan blijven de muizen slank. Muizen die hetzelfde dieet kregen, zonder antibiotica werden wel dik. Darmbacteriën spelen dus een rol bij dik worden.

Dieet het belangrijkst

Maar muizen zijn geen mensen. Wetenschappers transplanteerden daarom poep van mensen naar steriele slanke muizen. En inderdaad: de poep van dikke mensen maakte dik, en die van slanke mensen hield de muizen slank. Mits de muizen zelf een slank dieet volgden. Want gaf je de muizen een vette hap bij elk eetmoment, dan werden ze allemaal dik, gunstige darmflora of niet. Een ‘verkeerde’ darmflora maakt dus gevoelig voor dik worden, zelfs bij een slank dieet. De ‘gunstige’ flora kan je niet beschermen tegen slechte eetgewoonten.

Maagzweerbacterie

Dit klinkt behoorlijk complex. Maar het wordt nog ingewikkelder. De Helicobacter pylori is een bacterie die veel mensen bij zich draagt in de maag. Dat is bijzonder, want de maag is zo zuur dat de meeste bacteriën het loodje leggen. Wetenschappers hadden ontdekt dat de Helicobacter pylori in de maag zweren veroorzaakt. Artsen schrijven dan een antibioticumkuur voor, om de bacterie weg te krijgen. Wat gebeurt er? Mensen bij wie de Helicobacter pylori verdwijnt, krijgen vaker overgewicht. Hoe kan dat?

Onderzoek laat zien dat de bacterie helpt om het ‘verzadigingshormoon’ leptine laag te houden. Is de bacterie uitgeroeid door antibiotica dan krijg je extra veel ghreline. Dat is een ‘smulhormoon’, dat aanzet tot hedonistisch eten, oftewel eten omdat het lekker is, niet omdat je nu zo’n honger hebt. Zonder bacterie ga je dus onverzadigbaar smullen. Niet gek dat veel mensen meer eten en overgewicht krijgen.

Chocola

Je kan dus een bacterie herbergen die je beschermt tegen lekkere trek. Er zijn meer bacteriën die je eetgedrag beïnvloeden. Een onderzoek bevestigde bijvoorbeeld dat de hunkering naar chocola samen gaat met bepaalde bacteriën in de darm. Maar of het overdraagbaar is, dat weten we nog niet. Dan zou je door transplantatie van darmflora ook een andere eetlust kunnen ontwikkelen.

Op dit moment worden mensen behandeld met een experimentele transplantatie van darmflora. Bijvoorbeeld als zij een Clostridium difficile besmetting hebben, een bacterie die hardnekkige diarree geeft. Ze krijgen via een neusslangetje een beetje poep van een donor in hun darm. Wie weet komt het in de toekomst dus ook zo ver dat obesitas zo behandeld kan worden.

Slaaf van je bacteriën?

Helaas is nu nog lang niet zo ver dat je met de darmflora van een slanke buurvrouw van je overgewicht af kan komen. Is slank worden dus alleen een kwestie van wilskracht, of zijn we slaaf van onze darmbacteriën, die bepalen hoe dik we zijn? Remco Kort sluit dat laatste niet uit, dus verzorg je bacteriën goed, dat helpt altijd voor een betere gezondheid en een gezond gewicht. Kort: ‘Eet gevarieerd en wees zuinig met de antibacteriële zeep.’