Mag ik nog brood in het FODMAP-arme dieet?

Getty Images

Voor veel Nederlanders is hun boterham met oude kaas heilig. Maar hoe zit het dan als je FODMAP-arm eet? Mag je helemaal geen brood meer? Moet je zelf met de broodmachine aan de slag? Wees gerust: brood mag. Maar bepaalde soorten kun je beter mijden.

Als je kampt met chronische darmklachten, zoals het prikkelbare darm syndroom (PDS), raden diëtisten vaak een FODMAP-arm dieet aan. FODMAP staat hierbij voor Fermenteerbare Oligosacchariden, Disacchariden, Monosacchariden en Polyolen. Deze specifieke koolhydraten zijn te vinden in verschillende voedingsmiddelen. Denk aan brood, maar ook melk, groente en fruit. Dat maakt het meteen ook een ingewikkeld dieet, want je probeert deze specifieke koolhydraten te vermijden. Dat is de reden dat wordt aangeraden om een FODMAP-beperkt dieet alleen onder begeleiding van een diëtist te doen, want je kunt immers niet zomaar voedingsmiddelen weglaten uit je dieet; dan bestaat het risico op tekorten.

Bij PDS heb je chronische darmklachten waarvan de oorzaak onbekend is. Wel is bekend dat de dunne darm van mensen met PDS monosachariden - ook wel fructose of vruchtensuiker genoemd - slecht opnemen. Hierdoor neemt het fructosegehalte in de dikke darm toe. De darmbacteriën fermenteren fructose, waardoor er gassen worden gevormd en dat verergert de PDS-klachten zoals een opgeblazen gevoel, winderigheid, buikpijn en diarree of verstopping. Daarom wordt aan mensen met PDS onder meer aangeraden fructanen - ketens van fructose met een sacharosemolecuul - te vermijden. Dan gaat het om etenswaren als prei, knoflook, alle koolsoorten, ui en... tarwe. Van de verschillende graansoorten bevatten rogge en tarwe de meeste FODMAPs en daarna spelt. Glutenvrije melen van bijvoorbeeld rijst, haver of mais zijn weer veel lager in FODMAPs.

Verwarring over spelt

Over spelt bestaat overigens wel verwarring. Spelt bevat namelijk relatief veel fructanen, maar wordt toch door veel diëtisten geadviseerd binnen het FODMAP-beperkt dieet. Dat komt omdat spelt als het op een bepaalde manier bewerkt is, lager kan worden in FODMAPs. Zo kun je zuurdesem speltbrood wel eten in dit dieet omdat het zuurdesemproces de FODMAPs in het meel afbreekt. Wil je zeker weten of een product met spelt is toegestaan, dan is het handig de Monash-app te checken (zie kader onderaan).

Glutenvrij = FODMAP-proof?

Het is niet zo dat alle gluten- en tarwevrije producten per definitie ook weinig FODMAPs bevatten. Niet alle meelsoorten die verwerkt worden in glutenvrije producten zijn namelijk ook FODMAP-toegestaan. Zo zijn sojameel, lupinemeel en amandelmeel eigenlijk niet geschikt voor toepassing in het FODMAP-beperkte dieet. Ook wordt er aan glutenvrije producten vaak vezels toegevoegd die hoog in FODMAP's zijn, zoals inuline, chicorei of fructo-olichosaccarides. Bovendien gebruikt men in glutenvrije producten soms groente- of fruitsap, gedroogd fruit of andere producten die hoog in FODMAP's zijn als zoetmiddel. Je kunt dus niet zomaar alle glutenvrije producten in je winkelmandje gooien en denken dat het in je FODMAP-beperkte dieet past. Qua glutenvrije pructen is Schär bijvoorbeeld op dit moment het enige glutenvrije merk in Nederland dat low FODMAP gecertificeerde producten heeft. Maar niet alle producten van dit merk zijn al getest op FODMAPs en er zijn ook producten die hoog in FODMAPs zijn. Daarom is het belangrijk om de ingredientendeclaratie altijd goed te checken. Bevat een product alleen FODMAP-toegestane ingrediënten, dan is het zeer waarschijnlijk prima om deze te eten, ook al is het product niet officieel getest. Bevat een product meerdere ingrediënten die hoog in FODMAPs zijn, dan kun je dat product beter niet kopen.

Lees meer: Glutenvrij eten en het FODMAP-beperkt dieet.

Low FODMAP graanproducten en -vervangers

Brood en broodvervangers

Brood glutenvrij, teffvrij en tarwezetmeelvrij
Brood gemaakt van speltmeel en tarwevrij
Ciabatta glutenvrij en teffvrij
Crackers glutenvrij en teffvrij
Croissants glutenvrij en teffvrij
Havermout
Knäckebröd glutenvrij en teffvrij
Maiswafel
Maisvlokken
Rijstwafel

Bloem/meel gemaakt van:

Aardappel
Boekweit
Haver
Mais
Polenta
Quinoa
Rijst
Spelt

Overig

Pasta glutenvrij
Pasta van puur spelt
Mihoen
Pizza glutenvrij
Tortilla van maismeel

Niet geschikt in een FODMAP-arm dieet

Brood en broodvervangers

Brood gemaakt van tarwe, rogge, meergranen en gerst
Beschuit
Ciabatta
Croissants
Focaccia
Knäckebröd
Muesli gemaakt van tarwe, meergranen en fruit
Naan brood
Roggebrood
Meergranenrijstwafel
Tarwevlokken

Bloem en meel gemaakt van:

Gerst
Rogge
Tarwe
Tarwerogge
Tarwegriesmeel

Overig

Pasta van tarwe
Gnocchi
Pizza’s
Producten van bladerdeeg
Tortilla van tarwebloem

Hoe weet je of een product geschikt is?

Het FODMAP-beperkte dieet is in Australie ontwikkeld door de Monash University. Zij hebben heel veel verschillende producten getest op de hoeveelheid van een bepaalde FODMAP-groep die ze bevatten. Op basis daarvan wordt bepaald in welke hoeveelheid een product low FODMAP is. De universiteit heeft overigens een heel handige - betaalde - app ontwikkeld. In deze Monash University low FODMAP app vind je informatie over het FODMAP dieet, recepten en een hele lijst met voedingsmiddelen. Bij deze voedingsmiddelen staat vermeld of ze low FODMAP zijn of niet, welke FODMAPs er in zitten en tot welke hoeveelheid het product low FODMAP is. Omdat er bij het FODMAP-arme dieet veel voedingsmiddelen zijn die maar tot een bepaalde hoeveelheid low FODMAP zijn, is deze app ontzettend handig, omdat je direct kunt checken hoeveel je van een product kunt eten.

Auteur