Spierpijn voorkomen en behandelen

Wat is spierpijn?

Iedereen heeft weleens spierpijn. Artsen noemen dit ook wel myalgie. Deze medische term komt uit het Grieks: 'myos' betekent spier en 'algos' betekent pijn.

Oorzaken

Er zijn veel verschillende oorzaken van spierpijn. De precieze oorzaak is echter niet altijd aan te wijzen.

De meest voorkomende oorzaak is het meer belasten van de spieren dan dat je normaal gesproken doet, bijvoorbeeld door flink te sporten terwijl je dat niet gewend bent. Er ontstaan kleine spierscheurtjes en een ophoping van afvalstoffen zoals bijvoorbeeld melkzuur (lactaat) in je spieren, waardoor je pijnlijke en stijve spieren krijgt. Bij langdurige overbelasting kan chronische spierpijn ontstaan. Dit komt veel voor in de schouders, nek en rug. Een verkeerde houding en spanning spelen hierbij meestal een rol.

Spieren kunnen beschadigd raken door een klap van buitenaf (spierkneuzing) of een scheur in de spier zelf (zweepslag). Een virusinfectie zoals griep (influenza) kan spierpijn veroorzaken. Ook bepaalde medicijnen, zoals cholesterolverlagers, hebben spierpijn als mogelijke bijwerking.

Verschillende spierziekten gaan gepaard met spierpijn. Spierziekten kunnen door erfelijke en niet-erfelijke oorzaken ontstaan. Myotone dystrofie (ziekte van Steinert) en de ziekte van McArdle (glycogenose V) zijn voorbeelden van erfelijke spierziekten. Spierziekten kunnen ook ontstaan wanneer je lichaam je eigen spieren aanvalt (auto-immuunziekte), zoals bij neuralgische amyotrofie, polymyositis en inclusion body myositis (IBM). Van andere spierziekten, zoals dermatomyositis, is de precieze oorzaak niet bekend.

Symptomen

Wanneer je je spieren hebt overbelast, bijvoorbeeld door intensief sporten, doet de spier meestal pijn bij inspanning en wanneer je erop drukt. De spier kan hard aanvoelen. De pijn is in het begin vaak scherp en wordt later doffer. Deze pijn is meestal op de tweede dag het ergst en wordt daarna snel minder.

Bij een spierkneuzing ontstaat er een bloeduitstorting in de spier. De spier zwelt op en beweegt minder makkelijk. De pijn ontstaat vrij plotseling na een trauma, zoals een klap of een val.

Een zweepslag is een scheur in je spier door een plotselinge beweging. Dit komt vooral voor in de kuitspieren. De pijn ontstaat plotseling en is scherp van aard.

Mensen met fibromyalgie (wekedelenreuma) hebben langdurig last van pijn in hun spieren en bindweefsel, krachtverlies, stijfheid en vermoeidheid, waardoor zij niet goed kunnen functioneren.

Bij myotone dystrofie hebben patiënten last van verergerende spierzwakte, spierpijn, hartproblemen, maagdarmstoornissen en concentratieproblemen. Ook ademhalingsproblemen, slikstoornissen en staar komen voor.

De ziekte van McArdle uit zich in aanvalsgewijze spierzwakte en spierkrampen, vooral na inspanning. Uiteindelijk kan nierschade ontstaan. Mensen met neuralgische amyotrofie hebben regelmatig pijnaanvallen, waarna ze tijdelijk gedeeltelijk of volledig verlamd zijn. De armen, schouders en handen zijn het vaakst aangedaan, maar de symptomen kunnen ook in de benen aanwezig zijn.

Bij polymyositis en dermatomyositis raken de spieren ontstoken en verzwakt, vooral in de bovenarmen en bovenbenen. Bij dermatomyositis ontstaan er daarnaast huidafwijkingen rondom de ogen en op de handen. Ook andere organen, zoals het hart en de longen, kunnen aangetast worden.

IBM kenmerkt zich door toenemende spierzwakte, vooral in de onderarmen en onderbenen. Ook de keel- en ademhalingsspieren kunnen verzwakt zijn.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Twijfel je over de oorzaak van je spierpijn en verdwijnt de pijn niet binnen enkele dagen? Ga dan naar je huisarts. Hij of zij vraagt wat je symptomen zijn en of er een duidelijke oorzaak voor te vinden is. Je arts doet lichamelijk onderzoek, waarbij hij of zij de spieren bekijkt in rust en tijdens beweging.

Zo nodig kan je huisarts je verwijzen naar een medisch specialist (neuroloog) voor verder onderzoek. Er zijn verschillende onderzoeken die je arts kan laten doen, afhankelijk van de mogelijke oorzaak van je symptomen:

• bloedonderzoek
• elektromyografie (EMG): onderzoek van je spieren en zenuwen met kleine stroomstootjes
• echo van je spieren
• spierbiopsie: hierbij haalt de arts een klein stukje van je spier weg, dat in het laboratorium onderzocht wordt
• DNA-onderzoek

Risicofactoren

Risicofactoren voor spierpijn zijn onder andere:

• overbelasting
• trauma, zoals een klap of een val
• virusinfecties, waaronder griep
• erfelijke oorzaken
• medicijnen, bijvoorbeeld cholesterolverlagende medicijnen

Behandeling

Om te voorkomen dat je spierpijn krijgt, is het belangrijk om voor een goede warming-up en cooling-down te zorgen. Maak je spieren los met wat rustige oefeningen en rek ze zonder dat je pijn krijgt. Beweeg regelmatig, zodat je spieren gewend raken aan de belasting. Wanneer je veel stilzit, bijvoorbeeld achter een computer, sta dan regelmatig op en doe wat simpele oefeningen om je rug, schouders, nek en armen te ontspannen.

Heb je eenmaal spierpijn? Warmte (bijvoorbeeld door een kompres, douche of bad) en massage stimuleren de doorbloeding van de spieren, waardoor de pijn en stijfheid sneller verminderen. Bij een zweepslag moet je massage juist vermijden. Bij de apotheek kun je ook warmteveroorzakende crème of zalf kopen, waarmee je de pijnlijke plekken insmeert. Het is echter niet wetenschappelijk bewezen dat je spierpijn hierdoor sneller overgaat. Gebruik geen warmteveroorzakende smeersels bij pijn aan je pezen en gewrichten, want dan kunnen je klachten juist verergeren.

Bij hevige pijn kun je een pijnstiller nemen, zoals paracetamol of ontstekingsremmende pijnstillers als ibuprofen, aspirine, diclofenac of naproxen. Diclofenac en ibuprofen zijn ook als gel beschikbaar, die je op het gebied met de aangedane spieren smeert.

De behandeling van spierziekten hangt af van de oorzaak. Medicijnen kunnen soms verlichting geven. Ook behandeling met fysiotherapie, ergotherapie en logopedie kunnen zinvol zijn, afhankelijk van de symptomen. Vaak werken deze zorgverleners samen in een team met een revalidatiearts en eventueel een diëtist.

Prognose

Spierpijn door kortdurende overbelasting is onschuldig en gaat binnen enkele dagen vanzelf over. Ook een zweepslag en spierkneuzing genezen meestal vanzelf, binnen enkele weken. Spierziekten zijn meestal chronisch. De mate waarin je beperkt wordt door je symptomen wisselt per spierziekte: sommige geven relatief weinig symptomen terwijl andere spierziekten leiden tot blijvende invaliditeit en een kortere levensverwachting.