Ruiken doe je zo

We doen het onbewust en de hele dag door: ademhalen. Bij inademen stroomt lucht via de neusholte of mondholte naar de longen. Hier nemen longblaasjes de zuurstof uit de lucht op en geven dit door aan het bloed.

Ademen

Via het bloed kan de zuurstof vervolgens naar de organen en cellen die het nodig hebben. Zodra deze cellen de zuurstof verbruikt hebben, blijven koolstofdioxide (CO2) en afvalstoffen over. Dit wordt via het bloed weer terug aan de longen gegeven. Je ademt het dan weer uit.

De werking van de neus begint al bij de neusgaten. Deze bevatten kleine neushaartjes die ervoor zorgen dat grote (schadelijke) stofjes niet in onze longen terechtkomen.

De neusholte is ook bedekt met slijmvlies. Dit slijmvlies vangt de ingeademde stofjes op die de neushaartjes niet konden tegenhouden. Wanneer het slijmvlies wordt geprikkeld door de stofjes, ga je niezen.

Ruiken

De neus is niet alleen om mee te ademen, je kunt er ook mee ruiken. Een geur ontstaat doordat hele kleine deeltjes van een geurstof in de lucht zweven.

Als je ademt, komen deze in je neus terecht. Door beweging van de lucht komt de geurstof langs het reukslijmvlies. Dit reukslijmvlies bevindt zich bovenin de neusholte (tussen de oogkassen) en geeft de signalen van de geur af aan de hersenen.

Geheugen voor geuren

De mens heeft een geheugen voor geuren. Zodra je bijvoorbeeld koffie ruikt, wordt dit in je hersenen opgeslagen als 'koffie'. Wanneer je het dan weer ruikt, weet je wat het is. Zo denken veel mensen bij het ruiken van bijvoorbeeld zonnebrandcrème meteen aan de vakantie.

Ook herkennen baby's hun moeder aan de hand van haar geur. Geur is bovendien erg belangrijk bij het proeven van eten en drinken. Hierbij werken de neus en de mond namelijk samen. Vandaar dat je bij een verstopte neus je eten vaak minder lekker vindt en minder goed proeft.

Aandoeningen aan de neus

Een paar voorbeelden:

• Neusverkoudheid (rhinitis)
  De bekendste aandoening aan de neus is de verkoudheid. Hierbij is het neusslijmvlies ontstoken. Het slijmvlies zwelt op en geeft veel slijm af, je hebt een verstopte neus. Dit kan veroorzaakt worden door een virusinfectie of allergie.
• Allergie 
  Het slijmvlies van je neus staat direct in contact met de buitenlucht. Hierdoor komen bijvoorbeeld graspollen, huismijt en andere stofjes in je neus. Sommige mensen zijn hier erg allergisch voor en krijgen hooikoorts. Het gevolg is veel niezen, opgezwollen neusslijmvlies en tranende ogen.
• Bloedneus
  Wanneer je bij een ernstige verkoudheid veel (hard) snuit of niest kun je een bloedneus krijgen. Dit kan ook gebeuren wanneer je hard valt op je neus. Het slijmvlies van je neus bevat veel kleine bloedvaatjes die dan barsten. Om er weer vanaf te komen kun je voorover gebogen gaan zitten en je neus dichtknijpen op het stukje waar hij zacht wordt (onder je neusbot). Raadpleeg een arts wanneer de oorzaak van de bloedneus niet duidelijk is, of wanneer het niet goed overgaat.

Aandoening aan het reukvermogen

Een paar voorbeelden:

• Anosmie (ook wel dysosmie)
  Anosmie is een aandoening waarbij het reukvermogen niet werkt. Dit heeft grote gevolgen. Mensen met anosmie kunnen namelijk bedorven voedsel, gas en andere gevaarlijke situaties niet meer herkennen. Ook missen zij dat geuren hun hersenen activeren. Zoals herinneringen, eetlust, lichaamstemperatuur en een seksueel gevoel.
• Hyposmie
  Bij deze aandoening is het reukvermogen gedeeltelijk weg. Dit kan blijvend of tijdelijk zijn.
• Andere reukaandoeningen
  Naast anosmie en hyposmie bestaat ook parosmie. Je ruikt een bepaalde geur, maar je hebt het idee iets anders te ruiken. Bij phantosmie ruik je dingen die er niet zijn.