Goed nieuws over kanker in 2015

Prof. dr. Hans Gelderblom is hoogleraar interne geneeskunde – in het bijzonder de Experimentele Oncologische Farmacotherapie – bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Ook is hij voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie.

Immuno­therapie

Hans Gelderblom: "Bij immuno­therapie versterk je de eigen afweer van de patiënt tegen de tumor. Sinds twee jaar is het middel ipilimumab op de markt tegen melanoom, een agressieve vorm van huidkanker. Voorheen was een uitgezaaid melanoom dodelijk. Met ipilimumab genas opeens één op de vijf patiënten. In 2015 komt er een tweede middel aan: nivolumab. Een combinatie van deze middelen zorgt voor genezing bij de helft van de melanoompatiënten. Dat is echt een doorbraak. Het zijn wel heel dure middelen. Dat is ons een doorn in het oog, maar we willen ze wel inzetten.

Immunotherapie wordt binnenkort ook toegepast bij andere soorten kanker, zoals long- en blaaskanker. Er komen meer nieuwe middelen met minder bijwerkingen. We gaan ze ook inzetten bij hoog-risico­patiënten, meteen na een operatie, om de kans op uitzaaiingen te verminderen, of de kans op ­genezing te verhogen. Verder ontwikkelen we combinatie­behandelingen met doelgerichte therapie en bestraling."

Voordeel voor de patiënt: "Het is een nieuw type behandeling met grote successen bij typen kanker die voorheen onbehandelbaar waren."

'Doelgerichte therapie' in stroomversnelling

Hans Gelderblom: "Zogeheten ‘doelgerichte therapie’ maakt gebruik van de unieke eigenschappen van een tumor die bepalen waarom juist díe tumor groeit – dat doen ze allemaal net even anders. We nemen een biopt van de tumor, kijken hoe die groeit en blokkeren vervolgens de weg naar groei, voor een aantal maanden tot jaren. We kennen die unieke groei-eigenschappen inmiddels van meer dan de helft van de tumoren.

Zo is er bij melanoom een bepaalde mutatie (‘BRAF’); doelgerichte therapie kan het leven bij deze groep patiënten met zo’n acht maanden verlengen. Doelgerichte therapie is er ook voor prostaat-, dikkedarm- , borst- en longkanker. We weten ook steeds beter bij welke patiënten de therapie wel of niet zinvol is.”

Voordeel voor de patiënt: "Een deel van de patiënten leeft langer dankzij deze nieuwe behandelingen. Ook weten we beter bij wie het wel en niet werkt. Daardoor worden minder patiënten belast met een voor hen ­zinloze behandeling."

Betere kankerzorg

Hans Gelderblom: "Kankerzorg wordt steeds specialistischer. Maar hoe weet je als patiënt zeker dat je terechtkomt bij een arts die voldoende ervaring heeft met jouw type kanker? Daarover zijn nu afspraken gemaakt. De kwaliteit van artsen wordt sinds kort geregistreerd door het Dutch Institute of Clinical Auditing. Ook hebben ziekenhuizen onderling afspraken gemaakt over kwaliteitscriteria waaraan ze moeten voldoen om een bepaalde behandeling te mogen aanbieden. ‘Zeldzame’ zorg zal daardoor niet meer plaatsvinden in kleine ziekenhuizen." Voordeel voor de patiënt: "Je kunt erop vertrouwen dat het ziekenhuis waarnaar je verwezen wordt, over voldoende kennis en ervaring beschikt."

Darmkanker sneller behandelen dankzij screening

Hans Gelderblom: "In januari 2014 is het bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker gestart. Daardoor worden nu heel veel darmtumoren gevonden. De screening zorgt ervoor dat veel tumoren in een vroeger stadium ontdekt worden; ze zijn dan vaak nog klein én er zijn minder vaak al uitzaaiingen. Daardoor kunnen de behandelingen meer genezend zijn." Voordeel voor de patiënt: "Op termijn zullen minder mensen aan darmkanker overlijden."

Sneller zekerheid in 'spoed-poli'

Hans Gelderblom: "Steeds meer ziekenhuizen hebben een speciale snel­diagnostiek-poli voor kanker. Daar krijgt de patiënt alle noodzakelijke onderzoeken snel na elkaar, vaak al binnen één dag. Voor borstkanker gebeurde dit al op veel plaatsen. Maar nu kunnen mensen ook voor veel andere soorten kanker snel een biopt en de diagnose krijgen. Voor bottumoren duurt dit wat langer.

 Voordeel voor de patiënt: "Je zit zo kort mogelijk in onzekerheid over de diagnose."