Antibiotica

Jaarlijks gebruikt ongeveer een kwart van de Nederlandse bevolking een antibioticum. Dit komt overeen met ongeveer vier miljoen mensen.

Bacteriële infecties

Bacteriën zijn eencellige organisme die zich onder gunstige omstandigheden zeer snel kunnen vermenigvuldigen. Ieder mens draagt veel verschillende soorten bacteriën bij zich, deze doen nuttig werk. In onze darmen verteren ze bijvoorbeeld voedsel en op de huid houden ze schadelijke indringers tegen. Maar die nuttige bacteriën kunnen ook infecties veroorzaken, bijvoorbeeld in een wond of in de blaas. Antibiotica zijn medicijnen die door bacteriën veroorzaakte infecties helpen genezen. Ze doden de bacteriën of remmen hun groei.

Daarnaast bestaan er ook ziekteverwekkende bacteriën. Beruchte bacteriën zijn de salmonella- en legionellabacterie. Verreweg de meeste infecties worden veroorzaakt door virussen. Tegen virusinfecties, en infecties veroorzaakt door schimmels of parasieten werken antibiotica niet.

Penicilline

Er zijn verschillende soorten antibiotica. Penicilline is het bekendste antibioticum. Het vormt het belangrijkste geneesmiddel van de twintigste eeuw; door penicilline konden we voor het eerst mensen genezen van dodelijke infecties. Andere antibiotica zijn onder andere tetracyclines en macroliden. Elk antibioticum werkt tegen een groep bacteriën. Het geneesmiddel grijpt aan op een specifiek punt dat de bacterie wel heeft en de gastheer (de mens) niet.

Voldoende weerstand

Als iemand voldoende weerstand heeft bestrijdt zijn afweersysteem de ziekmakende bacteriën. Koorts is een teken dat het afweersysteem aan het werk is. Vaak kan een patiënt op eigen kracht genezen. Artsen zijn dan ook terughouden met het voorschrijven van antibiotica.

Pas als het lichaam niet op eigen kracht kan genezen kiest de arts, aan de hand van de klachten een antibioticum. Bij infecties als longontsteking, hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging zijn antibiotica onmisbaar. Ook bij infecties van het bot of de nieren zijn antibiotica noodzakelijk.

Zorgvuldig gebruik

Antibiotica gaat dus de strijd aan met bacteriële infecties. De geneesmiddelengroep is echter alleen effectief als ze zorgvuldig worden gebruikt. Het antibioticum dient volgens voorschrift ingenomen te worden, op het juiste tijdstip.

Het is vooral van groot belang om een antibioticakuur altijd af te maken. Ook als de klachten verdwenen zijn. Dat wil namelijk niet zeggen dat alle ziekmakende bacteriën uit het lichaam verdwenen zijn. Eerder stoppen geeft de achterblijvers weer de kans om zich te vermenigvuldigen, met opnieuw ziekte als gevolg.

Bijwerkingen

Het gebruik van antibiotica kan bijwerkingen met zich meebrengen, zoals maag- en darmklachten als misselijkheid en diarree. Sommige mensen reageren allergisch op een antibioticum. Dit uit zich in rode vlekjes op de huid, jeuk en koorts. Een derde mogelijke bijwerking is overgevoeligheid voor UV-straling in het zonlicht, met hevige zonnebrand als gevolg.

Een nadeel van antibiotica is dat ze niet alleen ziekmakende bacteriën vernietigen. Ze kunnen ook nuttige bacteriesoorten in ons lichaam doden. Hierdoor krijgen andere ziekteverwekkers juist een kans. Het gebruik van probiotica wordt soms geadviseerd om dit tegen te gaan.

Interactie

Soms kunnen geneesmiddelen elkaars werking verminderen of versterken. Er is dan sprake van een wisselwerking of interactie. Ook antibiotica gaat niet met alle geneesmiddelen goed samen. Zo kunnen de middelen tetracycline en penicilline de betrouwbaarheid van de anticonceptiepil verminderen.

Het belangrijkste nadeel van antibioticagebruik is echter dat er resistente bacteriën kunnen ontstaan. Dit zijn bacteriën die ongevoelig zijn voor de werking van het antibioticum. Er ontstaat antibioticaresistentie.

Ondanks de bijwerkingen en de kans op antibioticaresistentie, blijven antibiotica de beste oplossing voor ernstige bacteriële infecties. Het is dus zaak om voorzichtig om te springen met dit wondermiddel. Op die manier hebben we er nog jaren plezier van.